Moğolistan’da Elteriş Kağan’a İthafen Yazılmış Bir Kaya Yazıtı

Authors : Zeynep SİNANOĞLU, Mehmet ÖLMEZ

Pages : 16-27

Doi:10.46614/ijous.1320620

View : 151 | Download : 179

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Moğolistan’da bulunan Türk runik yazısıyla yazılmış olan yazıtların sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu yazıtlar bir veya birkaç satır olup çoğunlukla doğada bulunan düz ve cilalı kayalar üzerine yazılmışlardır. Hem kısa oluşları hem de sert iklim şartları sebebiyle yıpranmış oldukları için diğer büyük yazıtlara göre okuma ve anlamlandırılmaları daha zordur. Bu yazıtlardan biri de Jirimiyn Hudag yazıtları olarak adlandırılan yazıtlardır. Yazıtlar, Moğolistan’ın Dundgovi aymag insert ignore into journalissuearticles values(eyalet);, Ölziit sumun insert ignore into journalissuearticles values(kasaba); Tagt bölgesinde bulunmuştur. Geniş bir kayalık üzerinde iki ayrı yazıttan oluşmaktadır. Her iki yazıt da sivri uçlu bir nesne ile ince çiziklerle kayaya kazınmıştır. Birinci yazıt iki, ikinci yazıt ise tek satırdır. Yazıtların okuma ve anlamlandırma çalışmaları Moğol bilim adamları Battulga Tsend insert ignore into journalissuearticles values(2010; 2020; 2022); ve Azzaya Badam insert ignore into journalissuearticles values(2016; 2018); tarafından yapılmıştır. Bu makalede Jirimiyn Hudag yazıtları önceki araştırmacıların paylaşmış oldukları fotoğraflara dayalı olarak incelenmiştir. Birinci yazıta dair bazı notlar düşülüp esas olarak ikinci yazıt üzerinde durulmuştur. Yazıtın yazılış yönü, harf tespiti ve sözcüklere dair açıklamalar ile düzeltili okuyuşu verilmiştir. Tahminlerimize göre yazıt II. Türk Kağanlığının kurucusu, Bilge Kağan ve Kül Tėgin’in babası olan ėltėriş kagan’a atfedilmiştir.
Keywords : Ėltėriş Kagan, eski Türk yazıtları, runik harfli yazıtlar, kaya yazıtları, Moğolistandaki runik yazıtlar