Munzur ve Pülümür Vadilerinde (Tunceli) Bulunan Sıcak ve Mineralli Kaynakların Bölgenin Yapısal Unsurları ile İlişkisi ve Hidrojeokimyasal Özellikleri

Authors : Ayten ÖZTÜFEKÇİ ÖNAL, Taylan SANÇAR

Pages : 113-131

Doi:10.29132/ijpas.809113

View : 21 | Download : 9

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tunceli’deki en büyük akaçlama alanlarına sahip olan K-G akışlı Munzur ve Pülümür Nehirleri Tunceli Merkez’de birleşerek güneye doğru tek nehir olarak devam eder. Güneydeki alanda Dinar ve Rabat gibi daha küçük akaçlama alanları yer alır. Bu çalışmada sözü edilen akaçlama alanları içerisinde yer alan soğuk ve sıcak mineralli suların hidrojeokimyasal özellikleri araştırılmıştır. Mineralli suların yüzeye ulaşmasını kontrol eden en önemli yapısal unsur sağ yanal doğrultu-atımlı Nazımiye Fay Zonu’nun birincil ve ikincil deformasyon yapılarıdır. Munzur ve Pülümür nehirlerinin akaçlama alanlarında yer alan mineralli suların hazne kayasını Permiyen mermer ve kristalize kireçtaşları oluşturmaktadır. Bu hazne kayaların beslenme bölgesinde yayılım sunan yarı geçirimli fliş ve geçirimli kireçtaşlarının varlığı, sistemin açık olduğuna işaret etmektedir. Sistemdeki mineralli suların pH ve elektriksel iletkenlikleri sırasıyla 5.96-6.80 ve 2231-2930 μS/cm arasındadır. Yüzeye çıkış sıcaklıkları ise 20-35ºC arasında değişmektedir. Toplam çözünmüş katı madde miktarları 1300-1600 mg/L arasındadır. Sularda en fazla bulunan katyon Ca+2, anyon ise HCO3-ʼ dır. Soğuk kaynak sularının pH ve elektriksel iletkenlik değerleri ise sırasıyla 6.66-7.28 ve 471-891 μS/cm arasında değişmektedir. IAH insert ignore into journalissuearticles values(1979); su sınıflandırma yöntemine göre, incelenen mineralli sular ve soğuk kaynak suları Ca-Mg-HCO3 tipindedir. İncelenen mineralli suların Na-K-Mg jeotermometre sonuçları, su-kayaç ilişkisinin dengede olmadığı ham sulara karşılık gelmektedir. Mg/Ca oranlarının düşük insert ignore into journalissuearticles values(0.05-0.23 arasında);, klorür içeriklerinin yüksek insert ignore into journalissuearticles values(83-205 mg/L arasında); olması, rezervuar sıcaklığının yüksek olabileceğini düşündürmektedir.
Keywords : Jeoloji, yapısal ilişki, hidrojeokimya, sıcak ve mineralli su, Tunceli