Nizâmü’l Mülk’ün “Siyasetnâme” İsimli Eserindeki Malî Konuların Tespiti ve Değerlendirilmesi

Authors : Recep TEMEL

Pages : 189-204

Doi:10.30927/ijpf.590632

View : 20 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkler tarihin en uzun devlet  tecrübesine sahip olan milletlerinden bir tanesidir. Devlet hayatının her alanında biriktirilmiş bu tecrübenin gün yüzüne çıkartılması ve günümüz devlet adamlarının istifadesine sunulması son derece önemlidir. Büyük Selçuklu Devleti’nde uzun yıllar vezirlik makamında görev yapmış Nizâmü’l Mülk’ün kaleme aldığı “Siyasetnâme” isimli eser de bu kabil eserlerin en önemlilerinden birisidir. Bu çalışmada Nizâmü’l Mülk’ün Siyasetnâme’de ele aldığı malî konular tespit edimiş ve değerlendirilmiştir. Bu tespitler ışığında elde edilen bilgi ve bulgularla tarihi birikim ve tecrübenin günümüze aktarılması amaçlanmıştır. Eser yapısı itibariyle devlet hayatının çok değişik alanlarına ilişkin bilgileri içermektedir. Çalışmanın kapsamı çerçevesinde öncelikle mali meselelere değinilen bölümler araştırma alanı olarak seçilmiştir. Bu bölümler tarihi araştırmalarda yaygın olarak kullanılan tarama, tespit, tahlil, tenkit ve terkip yöntemine göre ele alınmıştır. Çalışma sonunda padişahların yönetimleri altında bulunanlara her halükârda adaletle davranmaları, yönetilenlerin ihtiyaçları olan kamu hizmetlerini üretmeleri, halka hizmet veren başta vezir olmak üzere diğer görevlileri denetlemeleri, hazineyi ve gelir-gider işlemlerini düzenli bir şekilde yönetmeleri gerektiği bulgularına ulaşılmıştır. Bu bulgulardan varılan en önemli sonuç ise aradan 10 asır kadar bir süre geçmesine rağmen devletin mali yapısında ve işleyişindeki hassasiyetlerin nitelik olarak birbirine çok benzemesi ve devamlılık arz etmesidir.
Keywords : Maliye, Nizâmül Mülk, Siyasetname, Malî Denetim, Kamu Harcamaları