MÜTAREKE DÖNEMİ İSTANBUL’UNDA BEYOĞLU’NUN ÇOK KÜLTÜRLÜ YAPISI VE FREJ APARTMANI

Authors : Salih SALBACAK

Pages : 33-44

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2019-07-21

Article Type : Research Paper

Abstract :I. Dünya Savaşı; insert ignore into journalissuearticles values(1914-1918); devletlerarası kutuplaşma, Fransız ihtilalinin etkilediği milliyetçi hareketler, ham madde ve pazar arayışları neticesinde başlamış, Osmanlı imparatorluğunun da dâhil olmasıyla savaş uzun bir zamana ve geniş bir coğrafyaya yayılmıştı. Osmanlının da aralarında bulunduğu ittifak devletlerinin mağlubiyeti ile sonuçlanan savaş, siyasi alanda olduğu kadar sosyal alanda da yıkıcı sonuçlar doğurmuş, Osmanlı toplumu özellikle de Payitaht İstanbul bu süreçte derinden etkilenmiştir. İstanbul, kaybedilen topraklardan gelen göç dalgası, Batı Anadolu’nun Yunanlılar tarafından işgali ile oluşan göç ve Rusya’daki çarlık rejiminin yıkılışı ile başlayan Bolşevik devriminden kaçan Rus nüfusu için çekim merkezi ve yerleşim alanı haline gelmiştir. Bu göç dalgasından İstanbul bütünü ile etkilense de dönemin yoğunlaşma ve cazibe merkezi çok kültürlü ve çok dilli yapısı ile Pera olarak adlandırılan Beyoğlu bölgesiydi. Bu süreçte, artan nüfusun doğurduğu asayiş ve sağlık sorunları, pahalılık, gıda, konut sıkıntısı belirgin hale gelmiş, bu olumsuzlukların yanı sıra semtin kültür sanat hayatına etki eden gelişmeler de sinema, tiyatro gibi sosyal alanlarda da artışlar görülmüştür. Beyoğlu’nun çok kültürlü yapısı mimariyi de etkilemiş. 19. yy batılılaşma etkisindeki Osmanlı mimarisinde ilk örnekleri görülen ve birden fazla aileyi aynı temel üzerinde bir araya getiren konu tipi olan apartmanlar, artan nüfusun ve değişen yaşam biçimleri sebebiyle İstanbul için yeni bir barınma modelini oluşturarak Beyoğlu ve Galata bölgesinde apartmanlaşma sürecini başlatır. Frej Apartmanı da bu dönemi yansıtan ve günümüze gelebilmiş yapılardan birisidir. Frej Apartmanı, Şişhane Meydan’ında yer alır ve Selim Hahna Frej tarafından yaptırılmıştır. Art nouveau ve barok sitillerinde tasarlanan yapının mimarı, belgelerde Kyrikiadis olarak geçmektedir. Bu çalışmada mütareke dönemi İstanbul’unda Beyoğlu’nun çok kültürlü yapısı ve dönemin barınma modeli olan apartmanlaşma olgusu irdelenerek, Frej Apartmanının geçirmiş olduğu süreçler, görkemli cephesi içerisindeki iç mekânında yaşanan ve belgelere yansıyan dönemin ile mekânın insan öyküleri belgelenerek Frej Apartmanı üzerinden dönem okuması amaçlanmaktadır.
Keywords : I Dünya Savaşı, Beyoğlu, Pera, Apartman, Frej Apartmanı