TÜRK EVİNDE SOKAĞA UZANAN İÇ MEKÂNLAR: ÇIKMALAR

Authors : Yaprak ÖZEL

Pages : 143-160

View : 14 | Download : 16

Publication Date : 2019-07-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültürünün ilk yaşam biçimi göçebe hayattır. Göçebe hayatın getirisi olan ilk geçici mekânları ise çadırlardır. Türk evi kültürünün ilk temellerinin atıldığı bu geçici ilk ev mekânlarının plan şemaları incelendiğinde Türk evinin plan şeması ile benzerlikler görülmektedir. Göçebe hayat tarımın başlangıcı ve yer-leşik hayat geçilmesi ile büyük oranda sona ermiştir.  Dış çevre koşulları Asya’nın steplerinin zor topoğrafik yapısı nedeni ile kurulan çadır sistemlerinde merkeze dönük dışa kapalı içe dönük bir mekân kurulumu görülmektedir. Bu kurulum sistemi Türk evinin plan yerleşimini de etkilemiş yine odalar orta ana bir mekân çevresinde yerleşmiş genel yapı olarak da içe dönük bir yaşam sistemi oluşturulmuştur.  Geçici ilk mekândan sonra yerleşik hayatın ilk yapılaşmaları bir merkez veya meydana yönelik dağınık ve düzensiz bir biçimde oluşturulmuştur. Merkezdeki dini yapı veya meydana en hızlı şekilde ulaşılabilecek kısa çıkmaz sokak olarak adlandırılan yollar ile bağlantılar kurulmuştur. İç mekân kurulumu da aynı şekil-de merkeze odaklı, ana bir orta mekân çevresinde oluşturulmuş odalardan oluşmaktadır. Kültür, gelenekler, inançlar ve değişen yaşam biçimleri gibi etken-ler ile Türk evinde iç mekân kurguları gelişmiş ve değişmiştir. Bu değişim ile ortaya çıkan Türk evindeki çıkma kavramı içe dönük bir yerleşimi olmasına rağmen iç mekândaki alan yetersizliği ve ihtiyaçların artması, surlar veya duvar-lar arasına sıkışma, daha sosyal bir yaşama geçiş, dış çevre ile iletişimin artması gibi nedenlerle Türk evinin gerek kısmi gerekse tamamen sokağa doğru uzanan çıkmalar olarak görülmektedir. Bu çalışmanın amacı Geleneksel Türk evindeki çıkma tiplerinin plan şemaları ve malzeme tiplerine göre sınıflandırılması ve kültürel gelişimin mekân oluşumuna etkisinin ortaya konmasıdır.
Keywords : İç Mimari, Kültür, Türk evi, Çıkma