BÂBÜRNÂME’DE ŞEHİR TARİHÇİLİĞİ: GAZNE ÖRNEĞİ

Authors : Mesut AVCI

Pages : 187-204

View : 22 | Download : 8

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih araştırmaları içerisinde, tarihin diğer alanları kadar olmasa da, Şehir Tarihçiliği önemli bir yer işgal etmiştir. Konu bazı zamanlarda bir şehri tanıtırken müstakil bir eser olarak işlenmiş, bazı dönemlerde de bir kitabın içerisinde bir bölüm olarak kalmıştır. Bâbür Şah hatıratını kaleme alırken bir şehir tarihi yazmak için yola çıkmamıştır. Yaşadığı dönemde dolaştığı yerlerin birçok özelliğini bazen en küçük ayrıntısına kadar anlatmıştır. Bu anlatımlar sırasında dilinin sadeliği ve objektif anlatımı hatıratına ayrı bir özellik katmıştır. Hatıratının zengin içeriği içerisinde dikkat çeken bir diğer konu da Bâbürün adeta Şehir Tarihçisi edasıyla bir kısım şehirleri en ince ayrıntısına kadar anlatmış olmasıdır. Bâbür, bazı şehirlere olan hayranlığını ifade anlamında Şehir ile ilgili birçok ayrıntıyı anlatmıştır. Örneğin Semerkand’a olan hayranlığını şehri tanıtırken açıkça görmekteyiz. Bazı şehirleri de fetih maksatlı gittiği zamanlarda şehrin tarihini, kültürünü, dilini ve daha birçok konuyu ele alarak tanıtmıştır. Bâbür’ün hatıratında ele aldığı şehirlerden biri de Afganistan sınırlarında yer alan Gaznedir. Bâbür, Gazne’yi tanıtırken, üç defa aldığı ve kaybettiği Semerkand kadar geniş tanıtmış olmasa da yeni gördüğü bir yer olması sebebiyle Gazne’yi birçok yönüyle ele almaya çalışmıştır. Bâbür Gazne’yi tanıtırken şehrin daha çok stratejik önemini ele almıştır. Bazen diğer şehirlerle kıyaslayarak Gazne’nin yerleşmeye uygun bir şehir olmadığını söylemiş olsa da, bir başka yerde ise şehirde bulunan farklı üstünlükleri de anlatmayı ihmal etmemiştir. Bâbürname şehir tarihçiliği açısından incelendiğinde, herhangi bir şehir tanıtımı yapılırken şehir tarihçiliğinin gerektirdiği birçok hususa değinildiği rahatlıkla görülebilecektir. Bâbürname’de ismi geçen şehirlerden biri de Gaznedir. Bâbür, Gazne şehrini tanıtırken kültüründen, dilinden, halkın inançlarından bahsedilerek şehir tarihçiliği açısından gerekli birçok noktayı ele almayı ihmal etmediği görülecektir.
Keywords : Tarih, Şehir Tarihçiliği, Bâbürname, Gazne