OTTOMAN ADMINISTRATION IN MOUNT LEBANON AND THE SECTARIAN POLICY OF THE OTTOMAN IN THE REGION FROM TANZIMAT TO THE FIRST WORLD WAR

Authors : Dilek DULKADİR, Yaşar ÖZÜÇETİN

Pages : 115-138

View : 27 | Download : 13

Publication Date : 2022-10-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski çağlardan bu yana bünyesinde barındırdığı dinsel, mezhepsel ve de ırksal çeşitliliğin bölgeyi adeta bir kavimler mozaiği haline getirdiği Cebel-i Lübnan’da, Yavuz Sultan Selim’in 1516 yılında Mercidabık Savaşı ile başlatmış olduğu Osmanlı idaresi yaklaşık dört yüz yıl boyunca sürmüştür. Etnik ve dini bakımdan son derece karmaşık bir yapıda olan Cebel-i Lübnan’da Osmanlı, siyasi istikrarının tesisi ve devamlılığı açısından bölgedeki mezhebi unsurların kültürel ve dini aidiyetlerinin korunmasına büyük önem vermiş; bu sebepten yerel şartlarla uyumlu bir yönetim anlayışı benimsemiştir. Öte yandan, bölgenin bu dini ve etnik çeşitliliğiyle birlikte coğrafi yapısının ulaşıma engel teşkil etmesi ise bölgenin doğrudan yönetilmesi hususunda devleti çekimser bırakmış; bu doğrultuda Memlük yönetimince uygulanan yerel siyaset ve idari sistem bazı küçük değişiklikler ekseninde Osmanlı döneminde de uygulama alanı bulmuştur. Tüm bu gelişmelerle mezheplerin de hukuki meşruiyetlerinin tanınmasının önü açılmıştır. Osmanlı idaresi altında Lübnan, evvela 1516-1842 yıllarını kapsayan süreçte Emirlik Dönemi, ardından 1842-1860 yıllarıyla Çifte Kaymakamlık Dönemi son olarak da 1861-1920 yılları arasında Mutasarrıflık Dönemi ile yönetim altında tutulmuştur. Bu dönemler arasında Fransız İhtilâli ile temelleri oluşmaya başlayan demokratikleşmenin en önemli unsuru sayılan Tanzimat ile Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığının da belli etki altında kaldığı görülmüştür. Tanzimat ile birlikte getirilen düzenlemeler kapsamında çok kültürlülüğün teminat altına alınmasının yanı sıra yönetimde de dini cemaatlerin ve mezheplerin temsilleri işletilebilir hale getirilmiştir. Bununla hedeflenilen ise toplumsal boyuttaki farklılaşmaların yönetimsel noktada temsiliyet ile önüne geçmek olmuştur.
Keywords : Cebel i Lübnan, Tanzimat, Emirlik, Çifte Kaymakamlık, Mutasarrıflık