Rol Yaratmada Uzamın İşlevi

Authors : Müşerref Öztürk Çetindoğan

Pages : 107-122

Doi:10.21602/sgsfsd.53562

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2012-12-11

Article Type : Other Papers

Abstract :Tiyatro, tüm tanımlamalarından öte bir “uzam sanatı”dır. Oyuncu, yazar ya da yönetmen mekanı, dramatik bir uzama dönüştürebilmek için daraltır ya da genişletir ve sadece “burada”, imgesel mekanda özneleştirilmiş uzamda seyirciyle buluşulur. Bir oyunu sahneye koyma sürecinde mekan nasıl boş alandan yaratılıyorsa, oyuncunun konsanstrasyonu da böylesi bir bedensel süreçten geçer. Uzam, Henri Lefebvre'ye göre mekanda eylemedir. Başlangıçta anlatıcı, sonrasında “eyleyen” olarak varlığını sürdüren oyuncu, seyircinin de oyunun organik bütünlüğüne dahil edildiği uzamın lideridir. Her oyuncu bir mekanda hareket eder, konuşur, başkasıyla karşılaşır ve çatışır. Hepsinden önemlisi, oyuncu önce mekanla karşılaşır. Mekansal düzlemde zaman algısının (aksiyonun) devreye girişiyle uzamsal bir varlığa dönüşür. Uzam, oyuncunun kendi kimliğiyle tiyatro mekanında bulunuşuyla gerçeğin, rol kişisi kimliğiyle mekan ya da mekanlarda bulunuşuyla da oyunun sınırlarını kapsayan düzlemdir. Sahneleme yöntemleri daima bu iki düzlemin varlığına göre oluşturulmuş, kimi zaman oyun dünyasının çerçeve estetiği, kimi zamanda her mekanın tiyatro olduğu anlayışı benimsenmiştir. Kısacası uzam, oyuncunun eyleme geçtiği düzlem olarak rolün açığa çıkmasında birincil öneme sahiptir. Bu çalışma, oyuncunun rol çözümlemesinde -Stanislavski'nin rol yaratma sürecini dikkate alarak-uzamın işlevini tartışmaktadır.
Keywords :