Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Orhan Oğuz Kütüphanesi’nde Element Konsantrasyonları

Authors : Güssün GÜNEŞ, Esin BOZKURT KOPUZ

Pages : 373-382

Doi:10.7240/marufbd.412133

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Solunabilir temiz havanın her geçen gün insan sağlığı açısından önemi artmaktadır.  İnsan yaşam süresinin çoğunluğunun  ev, okul, iş mekanlarının iç ortamında  geçtiği düşünüldüğünde binalardaki  yetersiz hava kalitesinin insan sağlığına zararı bugün daha fazla bilinmektedir.  Günümüzde özellikle  iç hava kalitesi ve binalardaki partiküler madde insert ignore into journalissuearticles values( PM 10, PM 2.5 ve  PM 1 );  konusunda birçok bilimsel çalışma bulunmasına rağmen, özelikle mekan olarak kütüphane binalarında iç hava kalitesinin element konsantrasyonuna ilişkin  bilimsel çalışmalara pek rastlanmamaktadır. İnsan sağlığı açısıdan zararlı olan bu elementler literatürde metal ve yarı metaller olarak adlandırılmaktadır. Genellikle ağır metaller olarak gruplandırılmaktadır . Ağır metaller insan sağlığı açısından vücutta biriktiğinde toksik etki gösterebilen metal elementlerdir.  Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı insert ignore into journalissuearticles values(IARC);, alüminyum insert ignore into journalissuearticles values(Al);, kobalt insert ignore into journalissuearticles values(Co);, bakır insert ignore into journalissuearticles values(Cu);, demir insert ignore into journalissuearticles values(Fe);, nikel insert ignore into journalissuearticles values(Ni); ve çinko insert ignore into journalissuearticles values(Zn);’yu kanserojen olmayan elementler olarak, arsenik insert ignore into journalissuearticles values(As);, kadmiyum insert ignore into journalissuearticles values(Cd);, krom insert ignore into journalissuearticles values(Cr); ve kurşun insert ignore into journalissuearticles values(Pb);’u hem kanserojen hem de kanserojen olmayan elementler olarak sınıflandırılmıştır. Arsenik, kurşun, kadmiyum, nikel, civa, krom gibi ağır metaller kansere neden olabilecek ve insan sağlığına zarar verebilecek yaygın çevre kirleticileridir. Bu çalışmanın amacı Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Orhan Oğuz Kütüphanesi’nde iç ortam hava kalitesi incelenerek partikül maddedeki element konsantrasyonları ölçümlenerek,  partiküler maddelerin fiziksel özellikleri ile metal element konsantrasyonları içerikleri analiz edilmiştir. Analizler için havadaki 10 mikrondan küçük çaptaki partiküller 05/01/2014-31/12/2014 tarihleri arasında yirmi dört saatlik PM 10 ve  PM 2.5 örnekleri olarak toplanmıştır. Çalışmamızda PM 10   ve  PM 2.5  ortam kütle konsantrasyonu, gravimetrik yöntemle belirlenmiştir. Elde edilen ölçüm sonuçlarının element analiz sonuçları değerlendirildiğinde; ölçüm yapılan kütüphane binasında PM 10 filtrelerinin metal değerleri sırasıyla Na 0-1710, Mg 0-716, Al 14-1967, K 100-622, Ca 955-3943,  V 0-99, Cr 0-1120, Mn 14-100, Fe 304-4644, Co 1-4, Ni 13-490, Cu 13-61, Zn 48-603, As 0,4-121, Se 3-9, Cd 6,7-6,7, Pb 26-1042ng/m³ arasında değiştiği, PM 2.5 filtrelerinin ise Na 0-1133, Mg 0-720, Al 14-1047, K 0-388, Ca 0-2992,  V 0,4-90, Cr 0-1328, Mn 0-121, Fe 0-4340, Co 0,4-3, Ni 0-551, Cu 0-39, Zn 0-1606, As 3,9-104, Se 2-16, Cd 0-392, Pb 0-347ng/m³ arasında değiştiği gözlemlenmiştir.   Trafik kaynaklı insert ignore into journalissuearticles values(Cr ve Pb);, toprak kaynaklı insert ignore into journalissuearticles values(Al); elementlerin ve Na, Ca, Fe elementleri ise yüksek konsantrasyon olduğu ölçümlenmiştir.   Kütüphanenin giriş ana kapısı, iki çalışma salonu ve internet-DVD salonu girişlerinden geçen kişi sayıları arasındaki Pearson korelasyonları değerlendirildiğinde oldukça yüksek çıkmıştır. İnternet-DVD salonuna giren kişi sayısı ile diğer kapı girişlerindeki kişi sayıları arasındaki korelasyon diğerlerine göre daha düşük olmasına rağmen  yine de yüksek ilişkilidir. Element konsantrasyonları insert ignore into journalissuearticles values(PM 10 , PM 2.5 ); ve kütüphaneye giren kişi sayıları arasında zayıf ilişki olduğu 0,3’den küçük Pearson korelasyonu ile belirlenmiştir. Faktör hesabı sonucu topraktan kaynaklanan ve denizden kaynaklanan etki incelenmiştir ve toprak kaynaklı etkinin daha fazla olduğu görülmüştür.
Keywords : Üniversite Kütüphaneleri, İç Hava Kalitesi, Ağır Metallar, Element Konsantrasyonları