Türk-İslam Karşıtlığı Ekseninde Siyasi Bir Propaganda Aracı Olarak Îliyyâ Ebû Mâdî’nin “Erzurum’un Düşüşü” Adlı Şiiri

Authors : Muhammet Emin Uzunyaylalı

Pages : 243-263

Doi:10.51802/istanbuljas.1514737

View : 39 | Download : 39

Publication Date : 2024-12-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Sanatın siyasi bir propaganda aracı olarak kullanılmasının tarihi kökleri kadim devirlere uzanmaktadır. Sanatçılar, sanatlarını icra ettikleri çağların politik ve toplumsal realitelerinden etkilenmiş dolayısıyla hem millî ve dinî kökenleri hem de siyaseten yer aldıkları tarafların bir gereği ve sonucu olarak fikrî ve hizbî aidiyetlerinin zeminlerinden beslenerek bu yapılara ilişkin imgelemelere yapıtlarında sıkça başvurmuşlardır. Düşünce ve edebiyat birlikteliğinin en görünür olduğu sanat formlarından biri de şüphesiz şiirdir. Lübnanlı Ortodoks Hristiyan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ve Mehcer edebiyatının öne çıkmış isimlerinden olan Îliyyâ Ebû Mâdi’nin, I. Dünya Savaşı yıllarında 1914 yılı Kasım ayından başlayarak 16 Şubat 1916 tarihine kadar devam eden ve Erzurum’un düşmesiyle sonuçlanan Rus taarruzlarını işlediği ve bu işgalden duyduğu memnuniyeti dile getirdiği “Erzurum’un Düşüşü” adlı şiiri bahse konu minvalde şekillenen propaganda ve taraftarlık ürünü siyasî şiir örneklerinden biridir. Îliyyâ Ebû Mâdi’nin bu şiiri, sadece tarihi olayları anlatan bir betimleme değil, aynı zamanda dönemin siyasi atmosferini ve toplumsal tepkilerini de yansıtan önemli bir örnektir. Şair bu eserinde, bir taraftan dini-mezhepsel bir ortak payda zemininden hareketle Ruslar özelinde gurur ve zafer duygularını beslerken diğer yandan da politik bir propaganda aracı olarak şiiri kullanmıştır. Ayrıca Îliyyâ Ebû Mâdi’nin “Erzurum’un Düşüşü” şiiri, sanatın politik ve dini aidiyet duygularıyla etkili bir şekilde harmanlanarak tarihi olaylara nasıl bir bakış açısı getirdiğini gösteren önemli bir örnek olmanın yanı sıra hem dönemin siyasi atmosferini anlamak hem de sanatın toplumsal ve siyasi mücadelelere nasıl katkıda bulunduğunu kavramak noktasında önemli ipuçları sunmaktadır. Çalışmada, söz konusu şiirin yazıldığı çağın politik yapısı göz önünde bulundurularak tarihi ve edebi zeminde bir değerlendirmesinin yapılması amaçlanmıştır.
Keywords : Erzurum’un Düşüşü, Îliyya Ebû Mâdî, Ruslar, Propaganda.