Eyüp’te Kurtarılması Gereken Bir Yapı: Balçık Tekkesi

Authors : Ahmet Vefa ÇOBANOĞLU

Pages : 113-144

View : 23 | Download : 14

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Balçık Tekkesi İstanbul, Eyüp semtinde Fatih devrinde eğitim yapısı olarak inşa edilmiş olan Darülhadis binasının yerinde kurulmuştur. 16. yüzyılın sonlarına doğru tesis edilen yapı zaman içerisinde birkaç defa yenilenerek varlığını 20. yüzyılın başına kadar sürdürmüştür. 1925 yılında terk edilen yapı, 1939 yılında geçirdiği bir yangınla harap olmuş ve büyük oranda ortadan kalkmıştır. Kuruluşundan itibaren sırasıyla Halvetî/Sünbülî, Halvetî/Uşşakî ve Sa’dî tekkesi olarak kullanılmıştır. Günümüzde ulaşan türbede lahit şeklinde ele alınmış üç adedi taş sandukalı olmak üzere biri sade, dört kabir vardır. Bu kabirlerde tespit edilen şahidelerde yazılı olan kitabeler Arapçadır. Bunlar Derviş Muhammed, Aişe Sultan (1584), Hasan oğlu Mustafa Bey (1606), Ahmed oğlu Mehmed Bey (1609), Mehemmed Bey (1623)’e aittir. Ayrıca kaynaklar bu türbede ve hazirede Tarihçi Şemdânîzâde Süleymân Efendi ile tekkenin ilk sekiz şeyhin kabirlerinin de olduğunu belirtmektedir. Kâgir ve ahşap yapılardan oluşan tekkede Mescid-tevhidhane ve türbe mekânları kağir duvarlıdır. Almaşık örgülü duvarlarda bir sıra kesme küfeki taşı ile iki sıra tuğla kullanılmıştır. Yapının dıştan kiremit kaplı ahşap çatı ile örtülü olduğu anlaşılmaktadır. Doğu ve kuzey yönünde köşeye yakın konumda kesme taş söveli, yuvarlak kemerli açıklıklı ve demir şebekeli pencereler türbe yapısına aittir. Türbenin batı yanında ve türbeye bitişik konumda kareye yakın planda ele alınmış olan mescid-tevhidhane mekânının kıble duvarı günümüzde yıkılmıştır. Bu çalışmada Balçık Tekkesi’nin tarihi süreçteki değişimi ve günümüzdeki durumu ele alınmıştır.
Keywords : Osmanlı Mimarisi, Balçık Tekkesi, Eyüp, Tekke