Agra Kalesi’nden Tac Mahal’e Seyir: Müsemmen Burç ve Sarayı

Authors : Fadime ÖZLER KAYA

Pages : 219-241

View : 21 | Download : 16

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Babürlüler, Hindistan’da 1526-1858 yılları arasında hâkimiyet sürmüş, kendi kültür ve birikimleri ile yerli kültürün kaynaşması sonucu özgün mimari eserler ortaya koymuşlardır. Bu dönemde, daha önce Türk-İslam mimarisinde görülmeyen “Jharokha-i Darşan” yani “Şah Burçları” yapılmıştır. Bu yapılar incelendiğinde Hindu geleneğinin tesiri olduğu anlaşılmaktadır. İlk olarak Agra Kalesi’ndeki Şah Burcu yaygın olarak bilinen adıyla Müsemmen Burç yapılmış, mimari ve süsleme özellikleri ile diğer Babürlü kalelerindeki Şah Burçları’na örnek olmuştur. Şah Burçları stratejik konumları sebebiyle hükümdarlar için tesis edilmiştir. Müsemmen Burç ile bitişik olarak Şah Cihan, eşi Mümtaz Mahal için bir saray yaptırmış ve bunu Padişahname’de açık bir şekilde ifade etmiştir. Ancak saray ve burcun iç içe olması zamanla Mümtaz Mahal için Müsemmen Saray’ın değil, Müsemmen Burç’un yapıldığı yanılgısının yayılmasına yol açmıştır. Ayrıca Müsemmen Burç ve Müsemmen Saray’ın bir diğer önemi ise Şah Cihan’ın, oğlu Evrengzib tarafından burada esir tutulmasıdır. Bilinenin aksine burası bir hapishane değil, hükümdarlık dönemi içinde Şah Cihan’ın Mümtaz Mahal ile yaşadığı harem dairesi ve ölüm döşeğindeyken bile Tac Mahal’i görebildiği yerdir. Bu araştırma Ekbername ve Padişahname başta olmak üzere diğer dönem kaynakları (seyahatnameler, minyatürler), güncel araştırma eserleri ile saha çalışması üzerinden gerçekleştirilmiştir. Böylece orijinal bir konuya sahip olan bu çalışma ile Müsemmen Burç ve Müsemmen Saray’ın yapım aşaması, kullanım amacı, mimari ve süsleme özelliklerinin Babürlü dönemi mimarisindeki yeri ve önemi ortaya konulmuştur.
Keywords : Babürlü Devleti, Babürlü Mimarisi, Agra, Şah Cihan, Müsemmen Burç