Osmanlı Dönemi’nde Protestan Misyonerlerin Mimarlık Faaliyetine Yönelik Bir Inceleme: Erzurum Amerikan Board (ABCFM) Yerleşkesi

Authors : Zülal GÜRBÜZ, Oya ŞENYURT

Pages : 255-283

Doi:10.26650/artsanat.2023.19.1129441

View : 22 | Download : 14

Publication Date : 2023-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat ve Islahat fermanları ile gayrimüslüm cemaatlere verilen sosyal ve kamusal haklar, misyonerlik faaliyetlerinin okul, matbaa, hastane gibi yapılar yoluyla Osmanlı’da kurumsallaşmasına zemin hazırlamıştır. Önceleri Rumlara yönelik yürütülen misyonerlik faaliyetlerinin 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren Ermeniler üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Ermeni nüfusa ev sahipliği yapmış Erzurum’da çeşitli misyonerlik çalışmaları yürütülmüş olsa da Protestanları ve bir Protestan misyoner örgütü olarak Amerikan Board’ı hem Erzurum merkezde meskûn tek misyoner yerleşkesine sahip olması hem “Alt-Üst Misyon Evi” şeklinde bir kavramla kentte açıkça yer edinmesi hem de Erzurum’un dış istasyonlarının bağlandığı merkez istasyon şeklinde faaliyet göstermesi açısından farklı bir yerde konumlandırmak mümkündür. Belirtilen sebeplerle misyonerliğin kurumsallaşma sürecinin sonuç ürünlerinden biri olarak görülebilecek Amerikan Board’ın Erzurum yerleşkesi ve bu sonucun yapıcısı olan Protestan misyonerlerin Erzurum’da yürüttüğü faaliyetler çizim ve belgelerle kentsel ve mimari ölçekte irdelenmiştir.
Keywords : 19 yüzyıl, Protestanlık, Erzurum, Amerika Yabancı Misyon Temsilcileri Birliği, Mimarlık faaliyeti