İzmir Kadifekale (Smyrna Akropolü)’de Palaiologos Dönemine Ait Sır Altı Monogram

Authors : Dilek MAKTAL CANKO

Pages : 377-402

Doi:10.26650/artsanat.2023.20.1151941

View : 73 | Download : 78

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Unvan veya dua belirten bir dizi harfin bileşiminden meydana gelen monogramlar, erken Hristiyanlık dünyasından itibaren Bizans sembolizminde önemli bir yer edinmiştir. Kâse ve tabak gibi küçük boyutlu Bizans sırlı seramiklerinde monogramlar, genellikle seramiğin tondosunda görülmektedir. Bu monogramlarda yoğun olarak Mikhail, Demetrios, Prodromos, Andronikos, Georgios gibi aziz isimleri veya Palaiologos insert ignore into journalissuearticles values(ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟC); gibi hanedan isimleri okunmuştur. Π ve A bitişik, Λ ve Γ yan yana olmak üzere dört harften oluşan Palaiologos monogramı, iki ya da daha fazla harfin yan yana bitiştirilerek oluşturulmuş monogramlardan biridir. Bu monogram, seramikler üzerinde de yoğun olarak görülmektedir. Karadeniz kıyılarındaki merkezler ve Konstantinopolis’te buluntularına rastlanan Palaiologos monogramlı seramikler, Ege kıyılarında nadir görülmektedir. İzmir Kadifekale insert ignore into journalissuearticles values(Smyrna Akropolü); Palaiologos monogamlı sgraffito örneği, Ege kıyılarında ele geçen nadir örnek olması açısından önemlidir. Bu makalede, İzmir Kadifekale örneğinin diğer monogramlı örnekler arasındaki yeri, stil özellikleri incelenerek belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Palaiologos monogramlı sgraffito seramiklerin işlevleri tartışılmıştır. Modern literatürde, içeriği ne olursa olsun monogramlı kapların esas olarak litürjik amaçlar için kullanıldığına dair bir bakış açısı oluşmuştur. Ancak aziz isimleri bu görevi yerine getirirken, bir hanedan ismini kodlayan Palaiologos monogramının dinî amaçtan farklı bir işlevde kullanıldığı düşünülmelidir. Batıdaki çağdaşı örnekler de göz önünde bulundurularak bu monogramın siyasi birlik ve güven sunan bir iktidar dili geliştirme politikasının bir parçası olabileceği göz önüne alınmalıdır.
Keywords : Monogram, Palaiologos dönemi, İzmir Kadifekale Smyrna Akropolü, Bizans sırlı seramik, Bizans sanatı