Malatya Ulu Camii Bezemelerinin Morfolojik Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Authors : Murat Şahin, Tuba Nur Olğun, Pınar Akbulut

Pages : 156-180

Doi:10.26650/artsanat.2025.23.0008

View : 9 | Download : 0

Publication Date : 2025-02-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Malatya Ulu Camii, uygulanan plan şeması, teknik özellikleri, malzeme ve süslemeleri açısından Selçuklu Devleti’nin Anadolu’daki eşsiz eserlerinin başında gelmektedir. Cami’de kullanılan süsleme, bezeme ögeleri ve sırlı tuğla tekniği Anadolu’daki Türk-İslam süsleme sanatının gelişiminde etkili olmuştur. Bu çalışmanın amacı, Selçuklu Dönemi mimari eserlerinden biri olan Malatya Ulu Camii’nin bezemelerini analiz etmek ve bu bağlamda tezyinat ögeleri üzerinden kültürel mirasın korunmasının önemine dikkati çekmektir. Dönemin yapı bezemelerinin Türk-İslam mimarisi bakımından değeri göz önünde bulundurulduğunda, başta Malatya Ulu Camii olmak üzere benzer niteliklere sahip yapıların koruma altına alındıklarında tezyinat özellikleri yönünden de derinlemesine değerlendirmelerinin gerekliliği anlaşılmaktadır. Çalışmada, Malatya Ulu Camii’nin doğu ve batı yönündeki taç kapılarında, mihrap ve avlusunda yer alan bezemelerde bulunan biçimler dört ayrı başlık altında sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre her bezeme mikro ölçekte, fraktal analiz yöntemi kullanılarak morfolojik açıdan incelenmiştir. Buna göre elde edilen sonuçlar, taç kapılarda yer alan mukarnasların fraktal değerlerinin diğer tezyinat unsurlarından fazla olduğunu göstermektedir. Bunları sırasıyla geometrik geçmeler ve motifler, bitkisel motifler ve silmeler izlemektedir. Bu üç ögenin fraktal değerleri birbirine oldukça yakındır. Bu veriler taç kapıda bulunan mukarnasların, diğer süsleme ögelerine göre daha karmaşık bir geometriye sahip olduğunu göstermektedir.
Keywords : Malatya Ulu Camii, Morfolojik Analiz, Bezeme, Fraktal Analiz, Geometrik Form