Alois Riegl’in Değerler Teorisi ve Türkiye’deki Hapishane Yapıları

Authors : Bilgen Dündar, Cevriye Seda Alevdağ

Pages : 292-315

Doi:10.26650/artsanat.2025.23.0013

View : 6 | Download : 2

Publication Date : 2025-02-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Farklı modernite tartışmalarının gerçekleştiği 20. yüzyılın başlarında Viyana’da, sanat tarihçisi Alois Riegl, 1903\\\'te yayımladığı “Modern Anıt Kültü: Doğası ve Kökeni” makalesi ile koruma çalışmalarına önemli bir katkıda bulunmuş7 tur. Modernitenin Aydınlanma düşüncesinin getirmiş olduğu rasyonalite temelinde bir sistem oluşturma anlayışı ile modernleşme sürecini tüm karmaşıklığı ve çelişkileri ile kabul etme anlayışı arasında salınması durumu, Riegl’in koruma alanındaki yaklaşımını etkilemiş görünmektedir. Riegl modernitenin bu ikili anlayışını uzlaştırma yoluna gitmiştir. Bu çalışmada Riegl’in değerler teorisi çerçevesinde Türkiye’de yeniden işlevlendirilen 7 hapishane yapısında (Yedikule Zindanları, Sinop Kalesi Cezaevi, Fransız Hapishanesi, Eski Datça Cezaevi, İngiliz Karakolu, Sultanahmet Cezaevi ve Ulucanlar Cezaevi) hangi değerlerin ön plana çıkarılarak koruma süreçlerinin gerçekleştirildiğinin analizi yapılmıştır. İncelenen örneklerde Riegl’in değerlerinden tarihî değerin ön plana çıktığı fakat bir yapının koruma sürecinde özellikle eskilik değerinin de tarihî değerini güçlendirmesi çerçevesinde dikkate alınması gerekliliği sonucuna varılmıştır. Bulgulara dayanarak Türkiye’de âtıl durumda bulunan 378 hapishane yapısının ileride gerçek7 leştirilecek koruma süreçlerinde hem yapıların toplumsal bellekteki yeri hem de fiziksel yapılarının devamlılığı açısından önemli olacak değerler teorisinin göz önünde bulundurulması önerilmiştir.
Keywords : Koruma, Değerler Teorisi, Alois Riegl, Yeniden İşlevlendirme, Hapishane Yapıları