بررسی تأثیر فرم‌های بلاغی شاهنامۀ فردوسی بر تیمورنامۀ هاتفی خرگردی جامی

Authors : Niloffarsadat ABDOLLAHİ

Pages : 74-97

View : 16 | Download : 17

Publication Date : 2019-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :هاتفی جامی از شاعران شاخص عهد تیموری است که نزد ادیبان به سبب نظیره‌ گویی‌هایش شهرت دارد. وی در فنّ شاعری و انتخاب نوع ادبی، همانطور که خود نیز در آغاز منظومه‌ها نیز اشاره کرده، بیش از همه، نظامی گنجوی را پیش چشم دارد. هاتفی در حقیقت، قصد داشته خمسه نظامی را به شیوه‌ای درخورِ عهد و طبع خویش و در عینِ حال، نو بسراید. البته این شاعر مثنوی‌سرا، در اثر حماسی خود از شیوه و فرم بلاغی شاهنامۀ فردوسی بهره فراوان برده که کمتر به این موضوع پرداخته شده‌است. از سویی یادآوری او در زمینۀ تقلید از نظامی موجب شده است تا محققان الگوبرداری او از فردوسی را یکسره مورد غفلت قراردهند. از میان آثارش، تیمورنامه بیش از سایرین قابل اعتنا است. او در قیاس با نظامی، نوآوری‌هایی را در حوزه پرداختن به ماجراها و بلاغت سخن، در حین آفرینش اثر نمایان می‌کند که این نکته، نشان می‌دهد نه تنها الگوی او صرفاً نظامی نبوده، بلکه خود از شیوه‌های جدید بهره‌مند شده است. در این مقاله به بررسی ساختار روایت در تیمورنامه با توجه به نظریه روایت شناسی ولادیمیر پراپ، که از بزرگان صورت‌گرایی روس بوده و با ارائه تحلیلی ریخت‌شناسانه از قصه های پریان، آغازگر روایت شناسی نوین به شمار می رود، پرداخته شده است. اثر حماسی ماندگار هاتفی در چند سطح ساختار کلان، میانه و خرد دسته‌بندی و بررسی شده و در هر یک ازین ساختارها در باب تقلید، نوآوری و ترکیب آنها از دیدگاه روایی و بلاغی سخن رفته است. 
Keywords : هاتفی جامی، بلاغت، تیمورنامه، شاهنامه، فردوسی