19. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-İngiliz Diplomatik İlişkileri (1793-1853)

Authors : İbrahim ÇAKIR

Pages : 100-124

View : 48 | Download : 12

Publication Date : 2022-06-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlılar ile İngilizler arasındaki münâsebetler 1396’daki Niğbolu Savaşı’na dayanmakla birlikte, ilk diplomatik temaslar 16. yüzyılda gerçekleşmiştir. Bu tarihten sonra iki devlet arasındaki münâsebetler İngiltere’nin ticarî faaliyetlerini arttırmak için Osmanlı Devleti ile giriştiği diplomatik yollarla devam etmiştir. III. Selim döneminde Avrupa’daki gelişmeleri daha iyi takip edebilmek ve reform hareketlerinde başarı sağlamak için Avrupalı büyük güçlerin başkentlerinde daimî elçilikler kurulmuştur. Bunlardan biri de ilk olarak Yusuf Agâh Efendi’nin tayin edildiği Londra elçiliğidir. Fakat III. Selim’in tahttan indirilmesinden sonra yaşanan gelişmeler neticesinde daimî elçilikler kapatılmıştır. II. Mahmud’un başlattığı reform hareketlerinin bir parçası olarak daimî elçilikler yeniden kurulmuş ve Avrupalı devletlerle olan diplomatik temaslar yeniden hız kazanmıştır. Bu dönemde Yunan İsyanı ve Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa isyanı gibi iki büyük olay sırasında İngiltere, Osmanlı diplomasi trafiğinde önemli bir yer tutmuştur. Bilhassa Mehmed Ali Paşa isyanının ilk safhasında hareketsiz duran İngiltere, Osmanlı Devleti’nin Rusya ile Hünkâr İskelesi Antlaşması’nı imzalaması üzerine harekete geçmiş ve bütün çabalarını bu antlaşmayı hükümsüz kılmaya harcamıştır. Nitekim bu çabalarının sonucu olarak bir taraftan 1838 Balta Limanı Ticaret Anlaşması’yla ticarî faaliyetlerini arttırmış, diğer taraftan 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’yle Hünkâr İskelesi Antlaşması’nı devre dışı bırakmayı başarmıştır.
Keywords : Osmanlı, İngiltere, Diplomasi, Avrupa, Boğazlar