Bürokratik ve Mesleki Uyum ile Kamu Hizmeti Motivasyonu İlişkisi: Öğretmenler ve Okul İdarecileri Üzerinde Nitel Bir Araştırma

Authors : Mustafa Arslan, Memiş Bülbül

Pages : 291-333

View : 48 | Download : 66

Publication Date : 2024-09-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Bürokratik uyum, kamu bürokrasisine yeni katılan bireyin bürokrasinin merkeziyetçilik, kural merkezlilik, sıkı denetim, standardizasyon gibi öne çıkan ilkelerini öğrenme, kabullenme ve içselleştirmesine ilişkin süreci ifade eder ve daha çok iş yaşamında kazanılır. Mesleki uyum ise bireyin ifa edeceği mesleğin teknik yönünü, yazılı ve yazısız normlarını, etik yönlerini ve değerlerini öğrendiği ve içselleştirdiği bir süreç olup daha çok eğitim döneminde edinilen bir kazanımdır. Kamu bürokrasilerinde bu iki uyum sürecinin eşzamanlı olarak aynı düzeyde gelişmesi beklenmez. Kamu hizmeti motivasyonu ise uyum teorilerine dayanan, dışsal ödüllerin özel sektör çalışanlarını kam çalışanlarından daha yüksek düzeyde güdüledikleri tezini ileri süren bir yaklaşımdır. Bahsedilen bu üç değişkenin alt boyutlar bazında birbirleriyle örtüşen yönlerinin olduğu literatür bulgularında görülmektedir. Özellikle Türk orta öğretim sisteminde görev yapan öğretmen ve okul idarecilerinin gerek eğitim süreçlerinde edindikleri mesleki uyum ve gerekse atanmaları sonrasında yaşadıkları bürokratik uyum düzeyleri ile kamu hizmeti motivasyon düzeylerini belirleyen faktörler ve bu değişkenlerin etkileşim içinde olduğu parametrelerin detaylı analizine ihtiyaç olduğu değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın amacı okul idarecilerinin ve öğretmenlerin bürokratik ve mesleki uyum düzeyleri ile kamu hizmeti motivasyonları üzerinde demografik faktörlerin etkisine ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin dinamiklerine açıklık getirmektir. Araştırma “X” İlinde görev yapmakta olan ilkokul, ortaokul ve lise okul müdürleri, müdür yardımcıları ve öğretmenler üzerinde yapılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemiyle geliştirilmiş olup veriler yapılandırılmış görüşme formunun katılımcılara yöneltilmesiyle gerçekleştirilen mülakat tekniği ile derlenmiştir. Araştırmaya toplam 17 idareci ve 17 öğretmen katılmıştır. Araştırmada bürokratik uyum, mesleki uyum ve kamu hizmeti motivasyonu değişkenlerinin yaş, cinsiyet, görev yeri, görev türü, hizmet süresi ve idarecilik süresi faktörlerine bağlı olarak farklılık gösterdiği; sayılan değişkenler arasında ise boyut bazında orta düzeyde ilişkiler olduğu bulgularına ulaşılmıştır.
Keywords : Bürokratik Uyum, Mesleki Uyum, Kamu Hizmeti Motivasyonu, Nitel Metodoloji