Cahit Uçuk`un Öykülerinde Benlik (Kendilik) ve Öteki Kavramı

Authors : Zehra Yücel

Pages : 755-774

View : 39 | Download : 65

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Cahit Uçuk’un yetişkinlere yönelik yazdığı öykülerde, başkahramanların karakter yapılarına Lacancı \\\"özne\\\" anlayışı üzerinden bir bakış açısı geliştirilmiştir. Öznenin bedeni, ruhu ve düşünceleri üzerindeki eylemleri, kendi iradesinin ötesinde, dışsal yapılar tarafından şekillendirilir. Öykülerdeki karakterlerin bireysel ve toplumsal düzeydeki “özne” olarak inşası, metinlerin evrenine sadık kalınarak incelenmiştir. Ayrıca, bu öznelerin oluşumunda etkili olan dil ve söylem, Lacan’ın kuramsal bakış açısı ile analiz edilmiştir. \\\"Özne\\\" kavramı, Fransız filozof Jacques Marie Émile Lacan’ın dil ve bilinçdışı arasındaki ilişkiye dair geliştirdiği düşünceler üzerinden ele alınmıştır. Lacan’ın insan ilişkilerine dair derinlemesine analizleri, öznedeki bölünme ve bir yapının oluşumunda \\\"öteki\\\"nin rolüne odaklanarak, insan ile doğa, insan ile öteki, benlik ve öznel algı arasındaki etkileşimleri inceleyen felsefi yaklaşımlardan yararlanılmıştır. Bilinçdışı, yalnızca dil aracılığıyla kendini ifade edebilen bir yapıdır. Lacan, bilinçdışının yapısını açıklarken, \\\"Bilinçdışı dil gibi yapılandırılmıştır\\\" (Lacan, 2013: 26) formülünü kurgular. İnsanın kendini anlama çabası her zaman kendiyle akıl ve ruhla sınırlı kalmamıştır. Bu dönemde, din ile ilgili eleştiriler giderek azalmıştır. Öznenin yaratımından bahsedilen bu ilk dönemlerde, mutlak varlık olarak Tanrı, nesneden bağımsız bir şekilde ele alınmıştır. Öyle ki düşünce dünyasında, yarı felsefi yarı dinsel tutumlarla dini ifadelerin daha belirgin etkileriyle insan kendini artık sadece kendi aracılığıyla değil, aynı olmayan bir başka varlık üzerinden ve onun aracılığıyla da görmeye başlamıştır (Çotuksöken, 2010: 45). Cahit Uçuk’un, uzun bir tarihsel süreci ele alan öyküleri, hem işlediği temalar hem de dil ve söylem özellikleri açısından geniş bir dönemi aydınlatan bir derinliğe sahiptir. Bu çalışmanın amacı, \\\"özne\\\" kavramının, Cahit Uçuk’un yetişkinlere yönelik öykülerindeki kurmaca metnin dil ve söylem yapısı içinde nasıl şekillendiğini incelemektir. Öznenin inşasını anlamamıza, \\\"öteki\\\" ile olan ilişkisini fark etmemize ve edebiyatın bu süreçteki rolünü keşfetmemize yardımcı olmayı hedeflemektedir. Ayrıca, bu çözümleme, kurmaca metnin dilsel ve söylem olanaklarının insan ve toplum üzerindeki etkilerini daha iyi kavramamıza katkıda bulunacaktır. Anahtar Kelimeler: Cahit Uçuk, Öykü, Özne Kavramı, Benlik, Öteki Jacques Lacan
Keywords : Cahit Uçuk, Özne Kavramı, Jacques-Marie Emile Lacan, Öykü, Benlik, Öteki