UYGURLAR ve İPEK YOLU

Authors : Abdullah CİNKARA

Pages : 329-346

View : 27 | Download : 13

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihin en eski ticaret yollarından biri İpek Yolu’dur. Çin’den Avrupa’ya kadar kervanların yol aldığı bu yolun hâkimiyetini elinde bulunduran devletler zenginleşmişler, buna karşılık yol üzerindeki önemli noktalara kervansaraylar, hanlar yapmayı; yolun güvenliğini sağlamayı kendilerine bir görev bilmişlerdir. İpek Yolu’nun büyük bir kısmı Türkistan coğrafyasından geçtiğinden başlangıçtan 19. yüzyıla kadar da İpek Yolu’nu kontrol eden Türkler olmuştur. Türkler yol üzerindeki hâkimiyetini devam ettirmek için kendi aralarında veya farklı devletlerle sayısız mücadeleye girişmişlerdir. Çin’in en büyük kaynağı ipeğe bağlı olduğu için de tarihin hemen hemen her devresinde en uzun mücadele Çin ile Türkler arasında olmuştur. İpek Yolu’ndaki en önemli ticaret merkezi ise Doğu Türkistan’dı. Bu yüzden en büyük savaşlar Doğu Türkistan’ı ele geçirmek veya Doğu Türkistan’ı elde tutmak için yapılmıştır. Çin, tarihte ve bugün Uygur Türklerinin vatanı olan Doğu Türkistan’ı 19. yüzyılın sonunda hâkimiyeti altına almıştır. Günümüzde ise Çin, tarihî İpek Yolu’nu canlandırarak dünya ticaretinde söz sahibi olmak istemektedir. İpek Yolu’nun kavşak noktasında bulunan Doğu Türkistan, Türklerin ana vatanı, Türk-İslam medeniyetinin yeşerdiği coğrafya olmasından dolayı bir gün ellerinden çıkabileceği endişesiyle bölgedeki Türkleri ve kültürlerini topyekûn yok etme politikası uygulamaktadır. Yaklaşık 2000 yıldan beri Türklere önemli ekonomik ve ticari kazançlar sağlayan İpek Yolu, Çin’in yeni İpek Yolu projesiyle Uygur Türklerinin bölgedeki varlığını ciddi manada tehdit etmektedir. Bu makalede tarihi bilgiler ve belgeler ışığında tarihi ve yeni İpek Yolu projesi bağlamında Uygur Türklerinin rolü ele alınmaktadır.
Keywords : Uygurlar, İpek Yolu, Doğu Türkistan, Çin, Yeni İpek Yolu