Eleştirel Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Authors : Eyüp Yılmaz, Soner Aladağ

Pages : 173-185

View : 68 | Download : 104

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı başta öğretmen adayları olmak üzere yetişkin bireylerin eleştirel okuryazarlık beceri düzeylerini belirleyecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Bu kapsamda 485 öğretmen adayından veri toplanmıştır. 203 öğretmen adayından elde edilen veriler, taslak ölçek formunun faktör yapısının belirlenmesi amacıyla, kalan 282 öğretmen adayından elde edilen veriler ise açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda elde edilen yapının doğrulanması amacıyla kullanılmıştır. 18 maddeden oluşan taslak ölçek formu AFA sonucunda 14 maddeden oluşan iki faktörlü (eleştirel okuma ve eleştirel yazma) kavuşmuştur. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayıları tüm ölçek için .86, eleştirel okuma boyutu için .76 ve eleştirel yazma boyutu için .71 olarak hesaplanmıştır. Eleştirel Okuryazarlık Ölçeği (EOÖ) tek başına toplam varyansın %51’ini açıklamaktadır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonucunda kriterleri karşılamayan iki madde (m7 ve m8) testten çıkarılmıştır. Kalan 12 maddelik formdan kabul edilebilir ve iyi uyum değerleri elde edilmiş ve ölçeğe nihai hali verilmiştir. Sonuç olarak geliştirilen EOÖ’nin başta öğretmen adayları olmak üzere tüm yetişkin bireylerin eleştirel okuryazarlık becerilerini ölçebilecek nitelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu görülmüştür. Yine eleştirel okuryazarlık becerisi için alanyazında belirlenmiş standart bir faktör yapısının bulunmadığı ulaşılan bir diğer önemli sonuçtur. İlerleyen yıllarda araştırmacılar tarafından standartlaştırılmış bir boyut yapısının belirlenmesi adına çalışmalar yürütülebilir.
Keywords : Eleştirel okuryazarlık, Eleştirel düşünme, Öğretmen adayı, Ölçek geliştirme