Nizamnamelerine Göre II.Meşrutiyet Döneminde Muallim Örgütlenmeleri (1908-1919)

Authors : Yunus PUSTU

Pages : 1-40

View : 57 | Download : 15

Publication Date : 2018-11-27

Article Type : Research Paper

Abstract :     Cemiyet ya da dernek diye nitelenen sivil toplum kuruluşlarının temellerini  Aristo’ya (M.Ö. 385-322) kadar geri götürmek mümkündür. Yine Roma döneminde  çıkarılan “12 Levha Kanunları” da sivil toplum kuruluşlarının temelleri açısından  önem arz etmektedir. Modern anlamda dernekleşme/cemiyetleşme faaliyetleri ise 17.  yüzyıldan itibaren Batı’da ortaya çıkmıştır. 19. yüzyıla gelindiğinde alanında uzmanlaşmış  pek çok meslek cemiyetlerinin kurulduğu görülmektedir. Osmanlı Devleti’nde  ise bu süreç 19. yüzyılda ilan edilen Tanzimat Fermanı ile başlamıştır. Islahat Fermanı  ve I. Meşrutiyet’in getirdiği özgürlük ortamı da bu açıdan önem arz etmektedir.  Resmî olarak cemiyet/dernek kurma özgürlüğü ise II. Meşrutiyet’le birlikte çıkarılan  “Cemiyetler Kanunu” ile başlamıştır. Tanzimat devrinden gelen altyapı ve Cemiyetler  Kanunu’nun getirdiği yasal serbestlik neticesinde muallimler de diğer meslek mensupları  gibi dernekleşme faaliyetlerine girişmişlerdir.      Bu doğrultuda ilk teşekkül eden muallim örgütü Encümen-i Muallimîndir. Söz  konusu encümen ile başlayan bu örgütlenme “Muhafaza-ı Hukuk-i Muallimîn”,  “Cemiyet-i Muallimîn”, “Neşr-i Maarif ve Teavün-i Muallimîn”, “Konferans Cemiyeti”,  “Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti”, “Terakki-i Maarif ve İttihad-ı Muallimîn  Cemiyeti”, “Mahfel-i Muallimîn”, “Muallimler Yurdu”, “Muallimler Cemiyeti”,  “Mekatib-i İbtidaiye Muallimleri Cemiyeti” ve “Dârülmuallimîn Mezunları Cemiyeti”  ile “Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimât Mezunları Cemiyeti” şeklinde devam  etmiştir. 1908-1919 yılları arasında teşkil edilen muallim cemiyetleri sayı bakımında  çok olsa da faaliyet açısından zayıf kalmışlardır. Balkan Savaşları ve I. Dünya  Savaşı’nın getirdiği yıkım ortamı ise her alanda olduğu gibi muallim örgütlenmeleri  üzerinde de olumsuz neticeler oluşturmuştur.
Keywords : Encümen i Muallimîn, Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti, Terakki i Maarif ve İttihad ı Muallimîn Cemiyeti, Mekatib i İbtidaiye Muallimler Cemiyeti