Ampute Hastalarin Rehabilitasyonunda Kullanilan Yapay Zeka Tabanli Giyilebilir Robotik Diş İskeletler: Meta Analiz

Authors : Merve Çörekçi, Turker Erguzel

Pages : 1-10

Doi:10.53525/jster.1430072

View : 219 | Download : 256

Publication Date : 2024-06-21

Article Type : Review Paper

Abstract :Amputasyon; kazalar, diyabet, kanser, tümör, osteomiyelit, disvasküler hastalıklar gibi nedenlerden dolayı herhangi bir ekstremitenin tamamının ya da bir kısmının yokluğudur. Amputasyon dünya çapında milyonlarca insanın motor fonksiyonlarını ve yaşam kalitelerini etkilemektedir. Ayrıca bu engelliliğe sahip insanlar hareket yeteneklerinin azalmasının yanı sıra psikolojik olarak da etkilenmektedirler. Amputasyonlu hastaların günlük yaşama katılımlarını artırmak ve kendilerini daha iyi hissetmeleri için teknolojinin de gelişmesiyle birlikte birçok tedavi ve rehabilitasyon yöntemi geliştirilmiştir. Bu yöntemler arasında en çok kullanılan ve son yıllarda da popüler olan yapay zeka teknolojisi bulunmaktadır. Bu teknoloji ile yapılan dış iskeletler amputasyonlu hastaların hareket yeteneklerini artırmayı amaçladıkları için bu hastaların umut kaynağı olmuştur. Bu araştırma, ampute hastaların umut kaynağı olan yapay zeka tabanlı dış iskeletlerin ampute rehabilitasyonuna etkisini inceleyip kullanılan yapay zeka teknolojilerini karşılaştırmayı amaçladı. Bu amaç doğrultusunda literatür taranarak yapay zeka teknolojilerinden beyin-bilgisayar arayüzü, makine öğrenimi, derin öğrenme, yapay sinir ağlarının ampute hasta rehabilitasyonuna etkisi ile ilgili son 10 yılın araştırmaların nitel meta analizi yapıldı. Nitel meta analiz sonucunda ampute hasta rehabilitasyonunda en çok kullanılan yapay zeka teknolojisinin beyin-bilgisayar arayüzü olduğu ve kullanılan yapay zeka tabanlı dış iskeletlerin hepsinin rehabilitasyona olumlu etkisinin olduğu ayrıca bu yapay zeka teknolojileri sayesinde amputasyonlu hastaların hareket sınırlılıklarının azaldığı araştırmalarda görüldü. Fakat son yıllardaki ilerlemeci gelişmelere rağmen hala kaybedilen uzvun tam işlevini görebilecek dış iskelet üretilememiştir. Bu yüzden yapay zeka teknolojilerinin ampute hasta rehabilitasyonu üzerinde etkilerini daha iyi anlamak için gelecekte bu alanda daha çok araştırma yapılması önerilmektedir. Ek olarak kontrol paradigmalarını ve rehabilitasyon etkisini kapsamlı bir şekilde değerlendirebilmek için hem ampute denek üzerinde hem de sağlıklı denek üzerinde geniş bir popülasyona sahip daha fazla araştırmaya gerek vardır.
Keywords : Ampute hasta rehabilitasyonu, yapay zeka, beyin bilgisayar arayüzü, dış iskeletler, derin öğrenme