Arşiv Belgeleri Işığında Mustafa Kemal Paşa’nın Askerlikten İstifa Süreci

Authors : Neslihan ALTUNCUOĞLU, Abdullah ERDOĞAN

Pages : 62-71

Doi:10.38000/juhis.508754

View : 20 | Download : 7

Publication Date : 2019-06-22

Article Type : Research Paper

Abstract :1881 yılında Selanik’te doğan Mustafa Kemal, okul hayatına Mahalle Mektebinde başlamıştır. İlerleyen yaşlarda tercihini askeri okuldan yana yapmış, 1905 yılında kurmay yüzbaşı olarak mesleğine başlamıştır. İlk görev yeri Şam’daki 5. Ordu olmuştur. Daha sonra Hareket Ordusu, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı’nda aktif görevler almış,   I. Dünya Savaşı esnasında özellikle Çanakkale Cephesi’ndeki kahramanlıkları ile ön plana çıkmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a 9. Ordu Müfettişi olarak tayin edilmiştir. Ancak İtilaf Devletleri’nin isteğiyle, Harbiye Nazırlığı, Mustafa Kemal Paşa’nın beraberindeki küçük botlardan biriyle İstanbul’a geri dönmesini istemiştir. Kömür ve benzininin olmadığı gibi sebepler öne sürerek zaman kazanmaya çalışmış, sonrasında Havza Genelgesini yayınlamıştır. Bunun üzerine İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal Paşa’nın iyi bir asker olmasına rağmen, zamanın şartlarını iyi değerlendiremediğini, kendisinin emirlerine itibar edilmemesi gerektiğini ordu komutanlıklarına bildirmiştir. Kongre hazırlıkları sebebiyle Erzurum’da bulunan Mustafa Kemal Paşa, Harbiye Nezareti tarafından İstanbul’a çağırılmıştır. Bu dön çağrısı kendisi tarafından kabul edilmemiş, 8/9 Temmuz 1919 gecesi askerlikten ve ordudaki bütün görevlerinden azledilmiştir. Aynı anda kendisi de askerlikten istifa ettiğini telgrafla padişaha ve İstanbul Hükümetine bildirmiştir. Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgeleri ve Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt ve Denetleme Başkanlığı Arşiv Belgeleri ekseninde Mustafa Kemal Paşa’nın askerlikten istifa etmesi süreci değerlendirilecektir.
Keywords : Mustafa Kemal Paşa, Askerlik, İstifa