"Bulgar Mezalimi ve Şark Meselesi" Kitapçığı Üzerinden William E.Gladstone’un Osmanlı Politikalarına Dair Bir Analiz

Authors : Fahriye Begüm Yildizeli

Pages : 226-241

Doi:10.38000/juhis.1281490

View : 134 | Download : 132

Publication Date : 2023-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Uzun yaşamı boyunca dört kez başbakanlık yapmış olan William Ewart Gladstone hem İngiliz tarihi hem de dünya siyaseti için iz bırakmış bir devlet adamıdır. 5 Eylül 1876 yılında yayımladığı ünlü kitapçığı "Bulgar Mezalimi ve Şark Meselesi” ile Osmanlı imparatorluğu içinde yaşanan olaylara katılması gerek 1876-1878 Yakın Doğu krizini gerekse de Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik İngiliz politikasının oluşmasında belirleyici olmuştur. Gladstone’un Hristiyan tebaanın Türk yönetimiyle idaresine yönelik her zaman şüpheleri mevcuttur. Kitapçığının temel eksenini de bu düşünceleri oluşturmaktadır. İngiliz-Osmanlı ilişkileri tarihinin dönüm noktası, İngiliz Parlamento tartışmalarının ve Liberal devlet adamı Gladstone\'un politikalarının incelenmesinde yatmaktadır. Bununla birlikte, Gladstone\'un Osmanlı İmparatorluğu\'na yönelik İngiliz diplomasisinin oluşumunda Bulgar İsyanı’ndaki bu çıkışı Disraeli\'nin 1877-1878 Rus-Osmanlı Savaşı\'ndaki Türk yanlısı tarafsızlığından vazgeçişe yol açmış ve akabinde Gladstone liderliğinde 1882\'de Mısır\'ın İngilizler tarafından işgali gerçekleşmiştir. Gladstone’un "Bulgar Mezalimi ve Şark Meselesi” kitapçığındaki retorik öfkesindeki, "insanlığın yüz karası Türklerin pılı pırtısıyla Avrupa’dan çıkarmak” düşüncesinin yahut dini kızgınlığının politikalarını etkileyip etkilemediği düşüncesi tartışmaya açıktır. Bu çalışma, Gladstone’un düşüncelerinin ve kitapçığının Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik İngiliz politikasının oluşumundaki önemini analiz edecektir.
Keywords : Bulgar Mezalimi ve Şark Meselesi Kitapçığı, Osmanlı Hristiyan Azınlıkları, W E Gladstone, Şark Meselesi, Viktorya Dönemi İngilteresi