Karadeniz’in Kuzeyindeki Bozkırlarda İttifak Dengeleri: Peçenek, Bizans ve Rus İlişkilerinin Değerlendirilmesi (941-972)

Authors : Hasan Aksoy

Pages : 43-58

Doi:10.38000/juhis.1417875

View : 184 | Download : 146

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :10. yy’da Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlarda önemli rol oynayan Peçenekler, bölgede çıkarları olan Bizanslıların ve Rusların dikkatlerini çekmiştir. Bizans ve Rus kaynakları, sınır komşusu oldukları Peçenekler hakkında bilgiler sunmaktadır. Ten, Kuban, Orta-Aşağı Özi, Kırım ve Tuna’yı içine alan 2000 km2’lik alanı kapsayan Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlarda siyasi ve ticari çıkarları olan güçler, Peçeneklerle menfaatleri mucibince dostane ilişki çerçevesinde ittifak kurmaya çalışmışlar, yeri geldiğinde ise düşman olarak görüp savaşmışlardır. 941 ve 944 yıllarında Rusların Bizanslılara saldırıları, bölgedeki ittifak dengelerini sarsmış ve siyasi güçlerin politikalarını gözden geçirmelerine neden olmuştur. Özellikle Knyaz Igor’un ölümünden sonra 20 yıl durağan kalan Ruslar, Knyaz I. Svyatoslav’ın iktidarı ele almasıyla genişleme politikası kapsamında saldırılara başlamışlardır. Bu dinamik olaylar karşısında siyasi güçler arasında yeni ittifakların ve antlaşmaların yapılması kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışmada, 941-972 yılları arasında Karadeniz’in kuzeyindeki konjonktür genel hatlarıyla aktarılmaya çalışılmış ve bölgede Bizanslıların, Rusların, Peçeneklerin ve kısmi de olsa Hazarların birbirleriyle olan ilişkileri değerlendirilmiştir. Kaynakların yetersiz kaldığı yerlerde hipotezler kurularak çıkarımlarda bulunulmuştur.
Keywords : Peçenekler, Bizanslılar, Ruslar, Hazarlar, Karadenizin Kuzeyi