Sasani Devleti’nin Kuruluşu:Hürmüzgân Muharebesi Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Ali Hüseyin Toğay

Pages : 267-285

Doi:10.38000/juhis.1441136

View : 110 | Download : 191

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, MS 224 yılında Partlar ve Sasaniler arasında meydana gelen Hürmüzgân Muharebesi’nin arka planına vurgu yaparak, sonuçlarının Sasaniler açısından taşıdığı önemi ortaya koymayı hedeflemektedir. 3. yüzyılın başlarında İran’ın Fars Eyaleti bölgesinde ön plana çıkmaya başlayan Sasani Hanedanı, Sasan ve Babek zamanında Part Devleti’ne bağlı İstahr şehrinde dini ve siyasi açıdan güçlü bir konuma ulaşmışlardır. Bilhassa Erdeşîr önderliğinde devletleşme sürecine giren Sasaniler, kısa zamanda Part Devleti ve bu devlete bağlı vasal krallıklar karşısında, varlığını belirgin şekilde hissettirmeyi başarmıştır. Bu bağlamda pek çok kaynak Erdeşîr’in, Part Devleti’ne tabii olan krallıkları bertaraf etmesinin ardından Hürmüzgân Muharebesi’nde Part Şahı IV. Ardavān’a karşı kazandığı tarihî zafer sonucunda İran’da resmi açıdan Sasani Devleti’ni kurduğunu kaydetmektedir. Elbette bu muharebe sonucunda Partların büyük bir güç kaybettiği aşikârdır. Ancak bu güç kaybının, onların tamamen yok oluşuna sebebiyet verdiğini belirtmek pek doğru değildir. Zira muharebe sonrasında Part soyundan gelen nüfuzlu grupların faaliyetleri, Erdeşîr hükümetini zor durumda bırakmıştır. Dolayısıyla bu çalışma, Sasaniler ve Partlar arasında vuku bulan Hürmüzgan Muharebesi’nin yerel bir muharebe olmadığını, diğer bir ifadeyle de bölgesel bir nitelik taşıdığını hatta ilgili muharebenin sonuçlarının zamanla dönemin küresel dünyasına tesir ettiğini iddia etmektedir.
Keywords : Partlar, Sasaniler, Ardavān, Erdeşîr, Hürmüzgân