Kütüphanecilerde Teknostres: Transaksiyonel Stres Kuramı Bağlamında Bir Değerlendirme

Authors : Güler DEMİR

Pages : 1-27

Doi:10.29228/lamre.67978

View : 17 | Download : 16

Publication Date : 2023-01-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Stresin bir alt boyutu olan teknostres, teknoloji kullanımının insan üzerinde doğrudan veya dolaylı biçimde oluşturduğu bilişsel, fiziksel ve ruhsal olumsuz etkidir. Kaygı ile beraber gelişen bu durum çözümlenmediği durumda, huzursuzluk, muhakeme hataları, düşük iş performansı ve benzeri birçok soruna neden olmaktadır. Günümüzde hemen her alanda kullanımı yaygınlaşan ve hızı ile çeşitliliği gittikçe artan bilgi ve iletişim teknolojileri, bir taraftan iş gücü ve zamandan tasarruf ile işlemlerin kolaylaşmasını sağlarken, bir taraftan da teknostresi yaratabilmektedir. Bu çalışmanın amacı teknostres ile teknostresi tetikleyen etmenleri kuramsal bir çerçevede irdelemek; bireysel farklılıkların stresörleri/stres uyaranlarını tehdit ya da tersine fırsat olarak algılamaya neden olması üzerine temellendirilen Transaksiyonel Stres Kuramı’nın tartışılması ve söz konusu kuramla ilişkilendirerek kütüphanecilerin yaşadığı teknostresi nedenleri ve başa çıkma önerileri ile beraber ele almaktır. Çalışmada nitel bir araştırma yöntemi olan doküman analizi kullanılmış ve çalışmanın dayandığı veriler yerli ve yabancı literatürden elde edilmiştir. Ağırlıklı olarak yabancı literatürden yararlanılmasının nedeni yerli literatürde bu konunun yeterince ele alınmamış olmasıdır. Çalışma kapsamında önce teknostresi temellendirdiği için stres kavramı, stres kuramları ve daha sonra tarihsel arka planı ile beraber teknostres kavramı irdelenmektedir. Çalışmada, ayrıca, eğitsel, kültürel ve sosyal kurumlar olan kütüphanelerde yaşanan teknostresin örgüt boyutunda anlaşılması için bu sorun örgütsel bağlamda da ele alınmaktadır. Daha sonra, teknostresle başa çıkmada önemli bir kuram olduğu düşünüldüğünden, bu kavram Transaksiyonel Stres Kuramı çerçevesinde tartışılmaktadır. Çalışmanın ana teması olan kütüphanecilerde teknostres ve başa çıkma yolları, literatürden örnekler verilerek ve yine Transaksiyonel Stres Kuramı çerçevesinde tartışıldıktan sonra, sonuç ve öneriler ile çalışma tamamlanmaktadır. Çalışma, konunun özellikle yerli literatürde benzeri biçimde incelenmemiş olması nedeniyle özgündür.
Keywords : Stres, teknostres, Transaksiyonel Stres Kuramı, bilgi ve iletişim teknolojileri, kütüphaneciler