Kütüphaneciliğin Değişen Rolleri

Authors : Gülden Çavdar, Özüm Eğilmez

Pages : 165-183

Doi:10.59116/lamre.1592333

View : 91 | Download : 56

Publication Date : 2025-01-23

Article Type : Review Paper

Abstract :Türkiye’de ve dünyada kütüphaneler her gün çok sayıda ve türde kullanıcı grubu tarafından ziyaret edilmektedir. Kütüphanelerin başlıca işlevleri bilgiye erişimi yöntem ve metotlarlarıyla öğretmek, bilimsel iletişimi teşvik etmek, araştırma ve öğretimi desteklemektir. Bu sebeple organizasyon yapıları ve hizmetleri bu işlevlere uygun olarak yapılandırılmaktadır. Temel amaç ve işlevleri aynı olan kütüphanelerin; kullanıcı yaş aralığı, bağlı bulundukları kurum ve ihtiyacın niteliğine bağlı olarak farklı türleri bulunmakla birlikte; karmaşık bir sosyal profile sahip, artan sayıdaki kullanıcı grubu ile ilişkili olarak klasik varoluş amaçlarının dışına çıkarak örgütlenmeleri gerekmektedir. Bu örgütlenme çerçevesinde kütüphanelerin temel bileşenleri ve organizasyon yapılarının değişimi şarttır. Zira kullanıcı grupları, klasik kütüphane hizmetlerinden yararlanmak için bulundukları öngörülen bu ortamlara; yoksulluk, evsizlik, göçmenlik kaygıları, ruhsal ve sağlık sorunları gibi oldukça geniş bir yelpazede yayılan, sayılması güç ve karşılanmamış psikososyal etmenle gitmektedirler. Dolayısıyla klasik kütüphanecilik hizmetlerinin boyunu aşan ihtiyaçlarını, kendileriyle birlikte gittikleri bu ortamlara taşımaktadırlar. Karşılanamayan ihtiyaçlar bireyin tüm beklenti ve davranışları gibi kütüphanelerden de almayı umdukları hizmetleri ve neticede kütüphaneleri, çalışanları ve hizmetleri etkilemektedir/değiştirmektedir. Çalışmanın temel odak noktası, kütüphane ve hizmetlerini şekillendiren sosyolojik temelli kullanıcı yığını sorunu için çözüm sunmak ve kütüphaneciliğin yeni rollerini anlamlandırmaktır. Bu çalışma, kütüphane personeli ve hizmetlerinin değerlendirilmesini amaçlamakla birlikte sosyolojik koşulların kütüphanecilik mesleği ve hizmetleri üzerindeki etkilerine dikkat çekmektedir. Çalışma, yoksulluk, evsizlik ve göçmenlik gibi psikososyal krizlerin yoğun yaşandığı çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli halk kütüphanelerine odaklanmakta; kütüphanelerin bu krizleri dikkate alarak örgütsel gelişim ve örnek hizmet uygulamalarını ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmada kütüphanecilik literatüründeki gelişim ve sınırların anlamlandırılması; çalışmanın bilimsel açıdan desteklenmesi amacıyla Web of Science (WOS) üzerinden 2016-2021 yılları arasındaki yazar-tema-trend değişimi verileri değerlendirilmiştir. Türkiye’de uygulama alanının dar olması sebebiyle yetersiz literatüre sahip olan sosyal kütüphanecilik, kütüphanecilerin ve kullanıcıların sosyal ihtiyaçları konuları için doküman analizi yöntemi kullanılmıştır.
Keywords : Klasik Kütüphanecilik, Kütüphaneler/Kütüphaneciler için Yeni Roller ve Sorumluluklar, Kütüphanelerin/Kütüphanecilerin Değişen Sorumlulukları, Sosyal Hizmet Uzmanları ve Kütüphaneler