DÎVÂN ŞÂİRİNİN GÜLİSTÂN/GÜLZÂR/GÜLŞEN MEFHUMU

Authors : Talip ÇUKURLU

Pages : 69-85

View : 8 | Download : 17

Publication Date : 2017-05-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Dîvân edebiyatı, içerdiği geniş kültürel ve edebî birikimi ile yaklaşık yedi asırdır varlığını koruyan bir edebiyattır. Asırlar boyu aynı coğrafyada yaşayan, birbirine yakın kültürel unsurlardan beslenen Arap, Fars ve Türk şâirleri benzer kavramlara farklı yaklaşımlar sergileyerek bu edebiyatın zenginleşmesini sağlamıştır. Dîvân şiirinin en önemli nazım şekli “şâirin kudretini, nâzımın şöhretini artıran” gazeldir. Bu edebiyatın hedefi güzelliği övüp tasvîr etmektir. Güzelliğin en belirgin olduğu yerlerden biri, gülistânlar/gülzârlar/gülşenlerdir. Dîvân şâirleri bugün bile birçok kimsenin adlarını dahi duymadığı pek çok çiçek ve bitkiden söz etmiştir. Şiirlerde kullanılan çiçeklerin bitkisel özelliklerinin ayrıntıları, şâirlerin bunları bilinçli olarak kullandıklarının ve bitkileri yakından tanıdıklarının göstergesidir. Dîvân şâirleri farklı olmak için birbirinden ilginç, daha önce kullanılmamış hayalleri kelimelere dökerler. Kelimelerin gerçek anlamlarının yanı sıra mecaz ve yan anlamlarını da şiirlere taşırlar. Bu makalede, “gül”den türeyen bahçe isimlerinin -çoğunlukla soyut olanlarının- Dîvân şâirinin hayal dünyasındaki karşılıkları anlatılacaktır. Bunun için 14. yüzyıldan başlanarak 19. yüzyıla kadar çeşitlli şâirlerin gazellerinden örnek beyitler verilecektir. Böylece gülistân/gülşen/gülzâr kavramlarının somut ve soyut yönleriyle Dîvân şiirine yansıması ortaya konulacaktır. 
Keywords : Dîvân şiiri, gazel, gülşen, gülzâr