MAZMUN BEYANINDADIR: KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDE MAZMUN ARAYIŞINA KATKILAR

Authors : Özer ŞENÖDEYİCİ

Pages : 1047-1070

Doi:10.20322/littera.459143

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Mazmun sözcüğü, günümüzde edebî bir terim olarak kullanılmaktadır. Ancak bu terim, araştırmacıların üzerinde uzlaşı sağladıkları bir kavram değildir. Eski şairler sözcüğe özel bir anlam yüklememişler, onu genellikle “mana, mefhum” karşılığında kullanmışlardır. Bununla birlikte sözcük, beyitte açıkça görünmeyen, remizli anlam şeklinde de izah edilmiştir. Akademik çalışmaların bazılarında ise, klâsik Türk şiirinin kalıplaşmış istiareleri, yani klişeleri, mazmun olarak nitelenmiştir. Günümüzde mazmun, beyitteki sözcüklerin oluşturduğu çağrışımların işaret ettiği kavram ya da nesne anlamında, bir edebî terim olarak kullanılmaktadır. Mazmun konusunda yapılan çalışmalarda verilen örnek sayısının kısıtlı olması, ona eski şairlerin rağbet göstermedikleri izlenimini uyandırmaktadır. Hâlbuki mazmun örnekleri, klâsik şiir geleneğine vâkıf okur ve araştırmacıların okumaları ile zenginleşebilir. Bu çalışmada mazmun literatürüne, Emrî Divanı’ndaki tanıklarla katkı sağlanacaktır. Örnek beyitlerdeki mazmunlar izah edilecek, bu esnada karşılaştırmalı bir yöntem izlenecektir. Ayrıca mazmunun terimleşme süreci kronolojik olarak verilecek, konu hakkındaki tartışmalara değinilecektir. Yapılacak yeni mazmun çalışmalarının yöntemine dair tespitler sayesinde, araştırmacıların bu konuya temayül etmeleri kolaylaştırılması; mazmun kavramının daha somut bir düzleme yerleştirilmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : mazmun, klâsik Türk şiiri, şerh, istiare