CHOMSKY’NİN EVRENSEL DİLBİLGİSİ KURAMI TEMELİNDE ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİNDE SIFAT-FİİLLİ YAPILARIN KARŞILAŞTIRILMASI

Authors : Ferhat KARABULUT, Tuba ARI ÖZDEMİR

Pages : 51-70

Doi:10.20322/littera.648365

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Her dilin kendine has biçimbilimsel ve söz dizimsel yapıları vardır. Bu yapılar bazen başka dillerle benzerlik gösterebilir. Buna Chomsky İlkeler insert ignore into journalissuearticles values(Principles); adını verir. Baz yapılar ise sadece belli bir dile aittir. Bu yapılara ise Chomsky değiştirgenler insert ignore into journalissuearticles values(parameters); adını verir. Yani İlkeler, her dilde karşımıza çıkan ve evrensel özellik gösteren kurallardır. Değiştirgenler de dillerdeki farklılıkları ve dillere özel kuralları işaret eder. Bununla birlikte ilkeler ve değiştirgenler kuralı aynı dilin lehçeleri ve hatta ağızları arasında da söz konusu olmaktadır. Başka bir deyişle her dilin de kendi içinde insert ignore into journalissuearticles values(alt kollarında); hem ilkeler yani dil içi evrensellikler hem de değiştirgenler kaçınılmaz olarak mevcuttur. Dilin çağdaş lehçeleri için söz konusu olan ilkeler ve değiştirgenler kuralı, kuşkusuz, her dilin tarihi ve çağdaş dönemi karşılaştırıldığında da söz konusudur. Dillerin veya herhangi bir dilin yapısal analizlerinde Chomsky’nin Evrensel Dilbilgisi Kuramı önemli ipuçları verir. Yine Chomsky kuramlarının önemli kavramları olan derin yapı ve yüzey yapı çok önemlidir. Bir dilin analizinin tam olarak yapılabilmesi için, o dilin hem tarihsel yapısının hem de lehçeler arasında meydana gelen yapıların birlikte ele alınması gerekir. Underhill, Chomsky kuramları temelinde, Türkçedeki sıfat fiilleri iki gruba ayırmış ve bunlara özne sıfat fiiller ve nesne sıfat fiiller adını vermiştir. Bu çalışmada; Türk Dilinin insert ignore into journalissuearticles values(Çağdaş Türk Lehçelerinin); en önemli yapılarından olan sıfat-fiilli yapılar Chomsky kuramları temelinde ele alınmış ve karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Çalışmada, Underhill’in yöntemi benimsenmiş ve -An ve -DIK sıfat-fiil yapısı ile kurulmuş cümleler esas alınmıştır. İlk olarak sıfat fiilli cümleler Türkiye Türkçesi’nde tespit edilmiştir. İkinci olarak bu cümleler yazı dili olarak kullanılan 18 Türk lehçesinde bu lehçenin ana dil konuşurlarına sorularak yeniden kurgulanmıştır. Üçüncü olarak bu cümleler Underhill’in özne sıfat-fiil ve nesne sıfat-fiil ayrımına dayanarak analiz edilmiştir.
Keywords : Türk lehçeleri, Sıfat Fiil, Sıfat Fiili Yapı, Chomsky, Evrensel Dilbilgisi, Underhill