TÜRKÇE ATASÖZLERİ İÇEREN OSMANLI DÖNEMİ DİL YADİGÂRLARI

Authors : Engin ÇETİN

Pages : 1087-1101

Doi:10.20322/littera.978573

View : 9 | Download : 5

Publication Date : 2021-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Atasözleri, bir milletin düşünce yapısını, olaylara ve durumlara bakış açısını ortaya koyan, milletlerin kültürel birikimini yansıtan söz öbekleridir. Atasözlerinin Türkçe ilk kaynakları Orhon Yazıtları olarak gösterilse de üç büyük yazıttaki atasözüne benzer özellik gösteren sözlerin başka herhangi bir kaynakta tespit edilmemiş olması bunların toplumun ileri gelenlerine ait veciz sözler olduğu ihtimalini güçlendirir. Hâlbuki Dîvânu Lugâti’t-Türk’teki “sav”ların büyük çoğunluğunun varlığı hem tarihî hem de çağdaş Türk dillerinde tespit edilmiştir. Bu nedenle ilk kaynak olarak Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü kabul etmek daha uygun olabilir. Atasözleri Anadolu için de vazgeçilmez bir unsur olarak hem edebî hem de didaktik unsur olarak kullanılmıştır. Böylelikle Türkçe atasözleri için Osmanlı döneminde hazırlanan eserler de bizler için önemli kaynak niteliğindedir. Bu çalışmada Osmanlı döneminde yerli ve yabancılar tarafından hazırlanmış, Türkçe atasözleri içeren eserler tanıtılarak bu eserlerin önemini göstermek amacıyla eserlerdeki atasözlerinin sayısı ve nitelikleri üzerinde durulmuştur. Çalışma kısa bir “Giriş”in ardından “Yabancı Müelliflerce Hazırlanan Eserler” ve “Osmanlı Müelliflerince Hazırlanan Eserler” olmak üzere iki ana esasa dayanan “İnceleme” bölümünü içermektedir. “Osmanlı Müelliflerince Hazırlanan Eserler” de “Atasözü Derlemeleri”, “Nasihatnâme insert ignore into journalissuearticles values(Pendnâme); Türündeki Eserler”, “Divanlardaki Atasözleri” ve “Diğer Eserler” olmak üzere sınıflandırılmıştır. “Sonuç” bölümünde ise konuyla ilgili genel değerlendirmeler yer alır.
Keywords : Türk atasözleri, durûb ı emsâl, Osmanlı atasözleri