RAMAZAN BEHİŞTÎ DİVANI’NDA RAKİP İLE İLGİLİ TASAVVURLAR

Authors : Metin AYDIN, Selahattin AYDIN

Pages : 429-444

Doi:10.20322/littera.1301432

View : 146 | Download : 114

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Arapça bir kelime olan ve gözetleyen, bekleyen, bekçi, başkasıyla aynı şeyi isteyen gibi anlamlara gelen rakip, divan şiirinde adı sıklıkla geçen tiplerden biridir. Divan şiirinin başlıca konusu olan aşk; sevgili, aşık ve rakip kadrosu etrafında işlenmektedir. Rakip; aşığın sevgiliye ulaşmasını engeller, fitnecidir, cahildir, aşığın bedduasını alır, kötü huyludur, sevgiliyi aşıktan kıskanır, aşıklar arasında sevilmez hatta yok olması temenni edilir. Ayrıca rakip için; merhametsiz oluşu nedeniyle kafir, sadece kendi rahatını düşündüğü için domuz, kötü görüntüsü ve çirkin sesinden dolayı karga, samimiyetsiz oluşu nedeniyle münafık, sürekli sevgiliyi gözlemesinden dolayı köpek, uğursuzluğu yönüyle baykuş, daima kötülük düşünmesi ve vesvese vermesi nedeniyle şeytan, güle benzetilen sevgiliye yakın olması, onun yanından ayrılmaması nedeniyle diken benzetmeleri yapılmaktadır. Tüm bu örnekler, divan şiirinde aşığın rakibe dair söylemlerinin anlaşılması açısından önemlidir. Sevgiliye olan aşkında samimi olan ve ona ulaşmak için her türlü eziyeti kabullenen aşık ile ona engel olmaya çalışan rakip arasında bitmeyen bir mücadele söz konusudur. Aslında aşığın üzüldüğü husus, rakibin varlığından ziyade sevgilinin ona ilgi göstermesi ve iltifatta bulunmasıdır. Her ne olursa olsun aşık, sevgisinde samimidir ve tüm bunlara rağmen asla sevgiliden vazgeçmez. Bu çalışmada amaç, 16. yüzyıl divan şairlerinden Ramazan Behiştî’nin divanında rakip tipinin aşık ve sevgili nazarında nasıl algılandığını tespit etmek ve rakip ile ilgili tasavvurları ortaya koymaktır.
Keywords : Behiştî, rakip, Klasik Türk şiiri, âşık, sevgili