KUTADGU BİLİG VE DÎVÂN-I HAKÎKÎ’NİN NASİHAT YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI

Authors : Timuçin Aykanat

Pages : 129-150

Doi:10.20322/littera.1622707

View : 80 | Download : 70

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu kültürü, sistemli bir etkileşim hâlindedir. Dilsel ve edebî bir faaliyet olan şiirde de durum böyledir. Şuurla da ilişkilendirilen şiir, farklı şubelere ayrılmıştır. Gerek edebî ve gerekse medenî olması dolayısıyla önemli bir şiir şubesi de divan şiiridir. Divan şiiri, çok çeşitli kültürel kodlamalar ve kaynakların ortak hazinesidir. Bu hazine, hâlen ve farklı okumalarla çözümlenmeyi beklemektedir. Zira divan şiiri, önemli bir etkileşim ve yoğun bir esinlenmenin ortak yansımasıdır. Divan şiirini etkileyen önemli eserlerden biri de Kutadgu Bilig’dir. Esasen siyasetname türünün etkin bir örneği olan Kutadgu Bilig, bir nasihatname olarak da kabul edilebilir. Söz konusu eser, bu yönüyle nasihat yanı oldukça güçlü divan şiirini de etkisi altına almıştır. Bu etki, bir divan olmasına rağmen nasihatname olarak da değerlendirilebilcek Dîvân-ı Hakîkî’de açıkça gözlemlenir. Bu makale ile iki eserde yer alan ve oldukça benzer olan nasihatler, karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve söz konusu değerlendirme, metin örnekleriyle takviye edilerek sunulmuştur. Bu sunu, ağırlıkla olumlulanan ve olumsuzlanan davranış biçimlerine yönelik öğütlerin aynı kültürel potanın farklı iki alımlama dünyasında ne anlam içerdiğini ve nasıl bir muhataplık çerçevesi oluşturduğunu göstermekle önemlidir. Böylelikle kültürel değerler olan edebî eserlerde yer alan görünümlerin ne denli bağdaşık olabileceği ortaya konurken divan şiiri metinlerinin ortak perspektifli okumalarının yapılmasının gerekliliği bir kere daha gündeme getirilmiştir.
Keywords : Divan şiiri, Kutadgu Bilig, Dîvân-ı Hakîkî, nasihat, karşılaştırma.