Alışveriş merkezlerine heterotopya perspektifinden bakmak

Authors : Rauf Belge

Pages : 148-163

Doi:10.32003/igge.1547451

View : 110 | Download : 58

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Modern dönemin yeni yaşam kalıpları, yeni heterotopik mekânları ortaya çıkarmıştır. Günümüzün kentlerini anlamada önemli bir araç haline gelen heterotopyalar, neredeyse kentin her tarafına sirayet etmiştir. Müzeler, tema parkları, alışveriş merkezleri, tatil köyleri, güvenlikli siteler, sağlıklı yaşam otelleri ve festivaller bu anlamda öne çıkan mekânlardan birkaçıdır. Özellikle alışveriş ve ticarete tahsis edilen mekânlar, heterotopik özellikleriyle ön plana çıkmıştır. Son dönemlerde kentsel alanın doğal bir parçası haline gelen AVM’ler, sayıları ve büyüklükleri artmasına karşın, çevresine göre başkalaşmış ve farklılaşmış mekânlardır. Türkiye metropolleri ve diğer Anadolu kentlerinde sayıları giderek çoğalan AVM’leri heterotopik bir yaklaşımla ele alan bu çalışma, gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelen tüketim merkezlerine farklı bir bakış açısı sunmaktadır. Bir tüketim mekânı olan AVM’lerin disiplin, kapalılık ve yanılsama gibi nitelikleriyle nasıl heterotopik bir kimliğe büründüğü tartışılmıştır. Çalışmanın teorik arka planını heterotopya, uygulama alanını ise alışveriş merkezleri oluşturmuştur. İstanbul, Ankara, Adana, Afyonkarahisar ve Denizli kentlerinde seçilen AVM’lerde yerinde gözlem yapılarak, bu mekanlar heterotopya perspektifinden analiz edilmiştir. Bu çalışma ile beraber, farklı mimari şekillere, açılma ve kapanma sistemlerine, kendine has mekânsal özelliklere sahip olmasının yansıra linguistik açıdan farklı olması, farklı mekânları bir arada bulundurması ve toplumsal normların dışına çıkılmasından dolayı AVM’ler heterotopik bir mekân olarak nitelendirilmiştir.
Keywords : Kentsel Coğrafya, Küreselleşme, Heterotopya, Alışveriş Merkezleri