Kutadgu Bilig’de Su Metaforları

Authors : Sıla GEN KAYA, A Deniz ABİK

Pages : 287-295

Doi:10.54614/JTRI.2022.4566

View : 18 | Download : 41

Publication Date : 2022-05-29

Article Type : Research Paper

Abstract :11. Yüzyılda Yusuf Has Hacib’in Karahanlı Türkçesi ile yazdığı bir mesnevi olan Kutadgu Bilig, İslami Türk edebiyatının ilk eseridir. Kutadgu Bilig adı baht, devlet, saadet veren bilgi demektir. Hükümdarlara yönetme bilgisi veren alegorik bir eserdir. Eserdeki dört karakter, dört özelliği temsil eder. Küntogdı (Gündoğdu) adaleti, kanunu; Aytoldı (Aydoldu) saadeti; Ögdülmiş (Övülmüş) aklı ve Odgurmış (Uyandırılmış) akıbeti temsil eder. Kutadgu Bilig, bu dört karakterin konuşmaları üzerine kuruludur. Su bolluğun, temizliğin, hayatın kaynağı olması bakımından Türk kültüründe büyük önem taşıyan bir kavramdır. Suya verilen değerin yansımaları Kutadgu Bilig’de de görülmektedir. Eserde suw “su” sözcüğünün geçtiği 81 beyit bulunmaktadır. Bunların yarıya yakın bir kısmında su sözcüğünün kullanımı metaforiktir. Söz konusu beyitler gözden geçirildiğinde Türklerin önem verdiği itibar, bilgi, anlayış, beylik, kanun gibi birtakım kavramların su aracılığı ile metaforik olarak anlaşıldığı görülmektedir. Bunların yanında hayat, şöhret, mutluluk, güzel söz gibi kavramların da su aracılığı ile metaforik olarak ifade edildiği anlaşılmaktadır. Bu çalışmada Kutadgu Bilig’de geçen su metaforları Kavramsal Metafor Kuramı açısından incelenmektedir. Hangi kavramların su aracılığı ile ifade edildiği üzerinde durularak Karahanlı dönemi özelinde Türklerin suya verdiği önemin metaforik dil kullanımına nasıl yansıdığını göstermek amaçlanmaktadır.
Keywords : Kavramsal Metafor Kuramı, Kutadgu Bilig, Metafor, Su