Hamza-nâme’nin 71. Cildinde Söz Varlığı

Authors : Celal ERYİĞİT, Meriç GÜVEN

Pages : 199-228

Doi:10.30568/tullis.1005322

View : 17 | Download : 20

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Anadolu Türkçesi, birçok tercüme ve telif eserin yazıldığı bir dönemdir. Hamzavî tarafından yazılan Hamza-nâmeler tarih, coğrafya, savaş sanatları, geleneksel halk edebiyatı gibi birçok disiplini barındırması açısından dönemin önemli eserleri arasındadır. Eser, hem yazıldığı hem istinsah edildiği dönemin dil özelliklerini yansıtmakta ve geniş bir söz varlığı barındırmaktadır. Söz varlığı bir dilin kendi ögelerini içeren, bunun yanında yabancı unsurların da dile girdiği sözler bütünüdür. Türkçe, söz varlığı açısından zengin bir dil olmasına rağmen yapılan çalışmalar yeterli seviyede değildir. Dolayısıyla birçok eserde söz varlığını saptama çalışmaları yapmak, her geçen gün daha da önemli hale gelmektedir. “Hamza-nâme’nin 71. Cildinde Söz Varlığı” adlı bu çalışma, Hamza-nâmelerin söz varlığı unsurlarını ortaya dökmek ve bu bağlamda yapılan diğer çalışmalara katkı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle eserin içeriği ve genel söz varlığı hakkında bilgiler verilmiştir. İnceleme bölümünde metindeki argo, atasözü, deyim, ikileme ve kalıp söz unsurları belirlenmiş ve bunların metinde yer aldıkları sayfa ve satır numaraları yanlarına yazılmıştır. Sonuç bölümünde sayısal değerlerle işaretlenen söz varlığı unsurları, eserin telif ve istinsah edildiği dönemin dil özellikleri ile karşılaştırılarak kayıt altına alınmıştır. Çalışmada 364 deyim, 156 ikileme, 49 kalıp söz, 14 argo söz ve 5 atasözü tespit edilmiştir. Günümüzdekinden farklı nitelik taşıyan söz varlığı unsurları ve orijinal söz varlığı unsurları aynı tabloda karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir.
Keywords : Hamza nâme, Söz Varlığı, Eski Anadolu Türkçesi