Efforts to Systematize the Imāmiyya Kalām in the Early Period: The Example of al-Shaykh al-Mufīd

Authors : Bekir ALTUN

Pages : 50-69

Doi:10.48203/siader.1107379

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Araştırmalarımız, günümüze ulaşan eserleri çerçevesinde İmâmiyye’de ilk “Sistematik Kelam” eserinin Şeyh Müfîd tarafından yazıldığını göstermektedir. Müfîd, İmâmiyye’nin itikadî konularını yeniden gözden geçirerek bu konuları akılcı bir yöntemle izah edilebilir hale getirmiş ve zamanla belirli bir sistem içerisine yerleştirmiştir. Bu bağlamda Tashîhu’l-İ‘tikādât, Evâilü’l-Makālât, en-Nüket fî Mukaddimâti’l-usûl ve en-Nüketü’l-İ‘tikādiyye gibi rasyonel yapıda eserler kaleme almıştır. Tashîh ve Evâil’in usûl ve içeriğinde Bağdat Mu‘tezilesi’nin, özellikle Ebu’l-Kâsım el-Belhî’nin tesiri görülür. Evâil’de sistematik hale geçişin izleri bulunsa da bu iki eserin konu bazlı sistematik bir yapısı yoktur. en-Nüket fî Mukaddimâti’l-Usûl ve en-Nüketü’l-İ’tikâdiyye adlı diğer iki eserinde ise Basra Mu‘tezilesi’nin özellikle Kādî Abdülcebbâr’ın etkisi görülür. Müfîd`in, en-Nüket adındaki bu iki eserinde İmâmiyye’nin itikadî meselelerini tevhid, adalet, nübüvvet, imamet ve meâd olmak üzere beş temel esas altında birleştirdiği müşahede edilmektedir. Bu çalışmada da Şeyh Müfîd’in zikri geçen dört eseri üzerinden İmâmiyye akâidini nasıl sistematize etmeye çalıştığı incelenecektir.
Keywords : İmâmiyye, Şeyh Müfîd, sistematik kelam, Evâilül Makâlât, en Nüket, Ebul Kāsım el Belhî, Kādî Abdülcebbâr, Mutezile