11/17. Asırda Bir Şiî Alimin Tasavvuf, Felsefe ve Tıp Hakkında Fetvaları Muhammed Tâhir Kummî: Risâle-i Suʾâl u Cevâb -Neşir ve Tahlil-

Authors : Halil IŞILAK

Pages : 173-200

Doi:10.48203/siader.1205602

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada 11/17. asrın meşhur tasavvuf ve felsefe muhaliflerinden Muhammed Tâhir Kummî’nin insert ignore into journalissuearticles values(öl. 1098/1687); bildiğimiz kadarıyla İran kütüphanelerinde tek nüshası bulunan; tasavvuf, felsefe ve tıp gibi konularda verdiği fetvaları ihtiva eden Risâle-i Suʾâl u Cevâb isimli risalesinin neşri sunulacak ve söz konusu risale ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılacaktır. Kum şehrinin şeyhülislâmı olan Muhammed Tâhir Kummî, tasavvuf ve felsefe düşünceleri aleyhine çok sayıda reddiye kaleme almıştır. Sûfîlerle mücadelesini sadece edebiyatla sınırlamamış, Kum’daki sûfîlerle de doğrudan mücadeleye girişmiştir. Bunun yanında tasavvuf ve felsefe aleyhtarı pek çok talebe yetiştirmiştir. Kummî’nin Şiîlik anlayışı ahbâr merkezlidir. O, felsefe ve tasavvuf gibi düşünce geleneklerini Şîa dışı harici unsurlar olarak nitelemiştir. Onun bu bakış açısı, Risâle-i Suʾâl u Cevâb’daki fetvalarına da yansımıştır. Kummî, bu risalede tıp ilminin imamlar tarafından mutlak olarak yasaklanmadığını, hatta teşvik edildiğini belirtmiş, ayrıca hastalıkların tedavisiyle ilgili çeşitli şifalı bitkilerden, hacamat ve kan aldırma gibi yöntemlerden bahsetmiştir. Kur’an ayetlerindeki hikmet kavramının felsefe olarak yorumlanmasına karşı çıkmış ve bu kavramdan maksadın zamanın imamını bilmek olduğunu belirtmiştir. Tasavvuf konusunda, Hallâc-ı Mansûr insert ignore into journalissuearticles values(öl. 309/922); ve Bâyezîd-i Bistâmî insert ignore into journalissuearticles values(öl. 234/848 [?] gibi sûfîlerin şathiyelerinin, İbnü’l-Arabî’nin insert ignore into journalissuearticles values(öl. 638/1240); vahdet-i vucûd, velâyet ve cehennemliklerin azabının sonlu olmasıyla ilgili görüşlerinin ve Mevlânâ’nın insert ignore into journalissuearticles values(öl. 672/1273); Mes̱nevî’de Hz. Ali’nin katili olan İbn Mülcem’e şefaatçi olacağına dair iddialarının şeriata aykırı olduğunu ifade etmiştir. İlim ve ulemayla ilgili soruya ise Ahbârî anlayış istikametinde cevaplar vermiştir.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, İmâmiyye Şîası, Tıp, Tasavvuf, Felsefe, Muhammed Tâhir Kummî, Risâle i Suʾâl u Cevâb, Twelver Shīʿīsm, Medicine, Sufism, Philosophy, Muḥammad Ṭāhir Qummī, Risāle i Soāl va Javāb