Çok işlevli Proteinler: Moonlight Proteinler

Authors : Birşen BİLGİCİ, Sebati Sinan ÜRKMEZ, Yeşim CİVİL

Pages : 80-88

Doi:10.18663/tjcl.542346

View : 13 | Download : 16

Publication Date : 2020-02-26

Article Type : Review Paper

Abstract :Son yıllarda birçok proteinin birden fazla fonksiyona sahip olduğu bilgisi, bir gen - bir protein - bir fonksiyon fikrinin yerini almaya başlamıştır. Moonlight proteinler çok fonksiyonlu proteinlerin bir alt sınıfıdır. Moonlight protein kavramı, tek bir polipeptid zincirinin çoklu biyokimyasal fonksiyonları yerine getirmesini tanımlamaktadır. Bugün 300`den fazla moonlight proteini tanımlanmıştır. Bununla birlikte, veriler daha fazla moonlight proteini olabileceğini göstermektedir. Moonlight proteinlerin bilinen örnekleri arasında, reseptörler, enzimler, transkripsiyon faktörleri, adhezinler ve hücre iskeleti de dahil olmak üzere çeşitli protein türleri bulunmaktadır. Bir moonlight protein, farklı hücre tiplerinde, farklı hücre içi lokasyonlarda, farklı oligomerik durumlarda bulunarak veya bir ligandın, substratın, kofaktörün ya da ürünün konsantrasyonundaki değişikliklere bağlı olarak ikinci fonksiyonunu aktifleştirebilmektedir. Ancak bu mekanizmalar, özgül değildir ve fonksiyonlar arasındaki geçişlerde bu yollardan birini ya da bunların bir kombinasyonunu kullanabilmektedir. Moonlight proteinlerin, nörodejeneratif hastalıklar ve kanser gibi hastalık fenotipleri ile ilişkili olabileceği öne sürülmektedir. Bunun yanısıra hastalık patogenezlerinde yer alarak tedavi süreçlerine bir takım zorluklar getirmekle birlikte potansiyel bir tedavi hedefi ve tedavi aracı olarak da fırsatlar sunmaktadır.  Biz bu derlemede, başlıca insanlardaki mevcut moonlight proteinlerin biyokimyasal, fizyolojik ve patolojik özelliklerini ve hastalıklarla ilişkilerini tartışarak mevcut temel ve biyokimyasal bilgilerimize katkıda bulunmayı amaçladık.
Keywords : Moonlight proteinler, çok işlevli proteinler, protein fonksiyonu, metabolik düzenlenme