BİRİNCİ BEŞ YILLIK SANAYİ PLANI EKSENİNDE ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK-SOVYET EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ

Authors : Ferruh ÖZDER

Pages : 0-0

Doi:10.1501/Tite_0000000464

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2017-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Temelde anti emperyalist mücadele ekseninde başlayan Türk-Sovyet ilişkileri,  Sovyetlerin Kurtuluş Savaşı sürecinde Türkiye’ye silah ve mali yardımda  bulunmalarını sağlamıştır. Siyasi planda olumlu çizgide seyreden iki ülke ilişkilerine  paralel olarak zaman zaman bazı sorunlar yaşansa bile özellikle 1927 tarihli  Ticaret ve Denizcilik Anlaşması sonrasında ekonomik ve ticari ilişkiler de hukuksal  olarak düzenlenmiştir. Türkiye, 1929 Dünya Ekonomik Buhranının olumsuz  yansımaları üzerine devletçi ekonomi politikasını benimsemiş ve bu süreçte  Sovyetlerin başarı kazanmış olan planlı ekonomik modeli esin kaynağı olmuştur.  Türkiye’de devletçilik esas olarak sanayileşme politikası ile uygulama alanı bulmuş ve Sovyet mali ve teknik desteğiyle hayata geçirilen Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı (BBYSP) bu alanda önemli işlev görmüştür. BBYSP ekseninde Türkiye ve Sovyetler  Birliği arasında verimli bir işbirliği ortaya konulmuşve bu süreç genel olarak ikili  ilişkilere pozitif katkı sağlamıştır. Plan kapsamında Kayseri ve Nazilli’de inşa edilen  büyük hacimli tekstil fabrikaları ise Sovyet desteğinin en görünür olduğu  yatırımlardır. Genel olarak ifade edilirse, 1930’larda Sovyetlerin temelde Türkiye’yi  kendi ekseninde tutma niyetiyle hareket ettiğini ancak BBYSP eksenindeki ekonomik  ilişkilerin esas kazananın Türkiye olduğunu ileri sürmek mümkündür. 
Keywords : Türkiye, Sovyet Rusya, devletçilik, sanayileşme, plan, ticaret, Kayseri