Devlet Merkezinin İnşa Sürecinde Ankara Şehreminliği ve Şehreminleri (1924-1930)

Authors : Mesut ÇAPA

Pages : 75-115

Doi:10.46955/ankuayd.850309

View : 15 | Download : 16

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Millî Mücadele döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin merkezi olan Ankara, 13 Ekim 1923’te Devlet Merkezi (başkent) olarak kabul edildi. Cumhuriyet’in ilanından sonra şehrin mevcut haliyle bir devlet merkezinin yükünü kaldıramayacağı anlaşılmıştı. Şehrin bir an önce modernleşerek büyümesi gerekiyordu. Bunun için öncelikle, İstanbul Şehremaneti örneğinden hareketle belediye teşkilatında değişiklik yapılarak Ankara Belediyesi, 16 Şubat 1924 tarih ve 417 sayılı kanunla Ankara Şehremaneti şeklinde adlandırıldı. Ankara Belediyesi 1924-1930 yılları arasında Ankara Şehremaneti şeklinde anılarak Dâhiliye Vekâleti tarafından atanan Şehreminleri tarafından yönetildi. Bu dönemde Mehmet Ali Bey (4 Mart- 4 Haziran 1924), Ali Haydar (Yuluğ) Bey (5 Haziran 1924-27 Kasım 1926) ve Süleyman Asaf (İlbay) Bey (27 Kasım 1926-30 Ekim 1928) Ankara Şehremini olarak görev yaptılar. 1928-1930 Yıllarında ise Vali Vehbi Bey (Kasım 1928-22 Haziran 1929) ve Vali Nevzat Tandoğan (22 Haziran 1929-1 Eylül 1930) aynı zamanda Şehremaneti’ne vekâlet etmişlerdir. Ankara Şehremini Haydar Bey, Ankara’nın modern bir yapıya kavuşabilmesi için imar ve inşaat faaliyetlerine büyük önem vermiştir. Asaf Bey ise, belediyecilik işlerine öncelik vermiş şehrin planlı bir şekilde imarı için çaba sarf etmiştir. 1924 tarihli Ankara Şehremaneti Kanunu 3 Nisan 1930 tarihli ve 1580 saylı Belediye Kanunu ile 1 Eylül 1930 gününden itibaren yürürlükten kaldırıldı. Bu tarihten itibaren şehir Ankara Belediyesi tarafından idare edilmeye başlandı. Makalede, Ankara Şehremaneti döneminde (1924-1930) şehreminlerinin Ankara’nın imar ve inşasındaki faaliyetleri yerel basın, arşiv ve muhtelif eserlerden yararlanılarak topluca ortaya konulmaktadır.
Keywords : Ankara Şehremaneti, Ankara Şehremini Ali Haydar Yuluğ Bey, Ankara Şehremini Süleyman Asaf İlbay Bey, Ankara Şehir Planı, Belediye Genel Meclisi, Fabrikalar, Prof Jansen, Yeni Şehir