İSVİÇRELİ CASUS JEAN CHEVRIER VE ROCHEFORT PROJESİ HAKKINDAKİ RAPORU

Authors : Ahmet Şamil Gürer

Pages : 99-109

Doi:10.46955/ankuayd.1465103

View : 78 | Download : 48

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale 18. yüzyılda Galata’da yaşamış olan Jean Chevrier adlı bir Levanten’in casusluk faaliyetlerinden bir kesit sunmaktadır. Bizzat kendisi tarafından kaleme alınarak dönemin Avusturya elçisine sunmuş olduğu bir istihbarat raporu ile dönemin İstanbul’daki Fransız elçisinin bir diplomatik raporu çalışmanın ana kaynakları arasındadır. Jean Chevrier İstanbul’da saatçilikle uğraşan bir Cenevreli Protestan cemaatinin üyelerinden biriydi. Zamanla Alexandre Bonneval’in Galata’daki (Humbaracı Ahmed Paşa) yakın çevresinde yer almıştır. Muhtemelen bu ilişkisi ona Napoli Krallığı’nın İstanbul elçiliğinde elde edeceği önemli mevkinin yolunu açmıştır. Ancak, ticari işlerinin bozulması yüzünden büyük bir borca girmiş olduğundan para karşılığında Avusturya elçisi Penkler’e Bonneval Paşa’nın Avusturya karşıtı faaliyetleri hakkında bilgi aktarmıştır. Berkes’in Türkiye’de Çağdaşlaşma adlı eserinde hatalı olarak Chenier olarak zikredilen bu kişi Lale Devri’nin başlarında Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ya sunulmuş olan Rochefort projesinden bahseden raporun yazarıdır. Bir Protestan Fransız subayı olan Yüzbaşı Rochefort üyesi bulunduğu Huguenot cemaatine Osmanlı topraklarına iltica izni verilmesi karşılığında Babıâli’ye askeri ve teknik konularda hizmet vaadetmiş, ancak dönemin Fransız elçisinin müdahalesi ile proje gerçekleşmemiştir. Chevrier’nin raporu bu projeyi ayrıntılı olarak zikretmekle birlikte esas olarak, 1745 yılında gündemde bulunduğu anlaşılan yeni bir Protestan ilticası girişimini engelleme meselesi üzerinde durmaktadır.
Keywords : Bonneval, Casusluk, Chevrier, Huguenot, Rochefort Projesi, Türk Modernleşmesi