Birinci Basamak ve Evde Sağlık Hizmetlerinde Yaşlıların Pnömokok ve İnfluenza Aşılanma Oranlarının Değerlendirilmesi

Authors : Nur Şimşek Yurt, Erdinç Yavuz

Pages : 15-22

Doi:10.21763/tjfmpc.1524568

View : 130 | Download : 165

Publication Date : 2025-03-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Ülkemizde yaşlıların aşılanma oranlarına odaklanan toplum tabanlı araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmanın hedefi, birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran ve evde sağlık hizmeti alan yaşlı bireylerde pnömokok ve influenza aşılanma oranlarını incelemektir. Yöntem: Bu araştırma, 1 Temmuz 2023 ile 15 Ağustos 2023 tarihleri arasında Samsun il merkezinde evde sağlık hizmetleri kapsamında kayıtlı olan ve rastgele seçilen bir aile sağlığı merkezine başvuran 65 yaş ve üzeri bireylerle gerçekleştirildi. Katılımcıların demografik bilgileri, kronik hastalıkları, ilaç kullanımı, son bir yıl içinde influenza aşısı durumu ve pnömokok aşısı ile ilgili veriler yüz yüze görüşmeler yoluyla toplandı. Verilerin analizi SPSS 26.0 programı kullanılarak yapıldı ve p<0,05 anlamlılık düzeyi olarak kabul edildi. Bulgular: Çalışmamıza, 210 evde sağlık hizmeti alan ve 219 birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran yaşlı birey katıldı. Evde sağlık hizmeti alan hastaların %4,3\\\'ü pnömokok ve %8,1\\\'i influenza aşısı yaptırmıştı. Birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranların %10,5\\\'i pnömokok ve %16,9\\\'u influenza aşısı olmuştu. Evde sağlık hizmeti alanların aşılama oranları, birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranlardan anlamlı derecede daha düşüktü (sırasıyla; p=0,014, p=0,006).Seksen beş yaş ve üzeri evde bakım hastalarında pnömokok aşısı, kronik akciğer hastalığı olanlarda influenza aşısı oranları yüksekti (sırasıyla; p=0,029, p=0,013). Birinci basamağa başvuranlarda diyabet (p=0,007) ve kronik akciğer hastalığı (p=0,002) olanların pnömokok aşısı oranları yüksekti. Polifarmasisi olan yaşlı bireylerde her iki aşının uygulanma oranı yüksek saptandı (sırasıyla; p=0,004, p<0,001). Sonuç: Yaşlı bireylerin aşılanma oranlarının hedeflenen seviyelere ulaşmadığı belirlenmiştir. Evde sağlık hizmetine kayıtlı yaşlı bireylerde aşılanma oranları daha düşüktür. Aile hekimlerine, yaşlı bireylerin aşı durumlarını sorgulamaları ve bilgilendirmeleri önerilmektedir. Aile hekimlerinin aktif rolü, aşılama ile ilgili hedeflere ulaşmada kilit faktörlerdendir.
Keywords : Birinci basamak hizmetleri, evde sağlık hizmetleri, yaşlı, aşılar, pnömokok, influenza