İMAM ZEYLAÎ’NİN NESEFÎ METNİNDEKİ NİKÂH BÖLÜMÜNÜN HÜKÜMLERİNİ TEMELLENDİRMESİNİN FIKHİ TAHLİLİ

Authors : Ramazan TOK, Nurullah AKDENİZ

Pages : 81-105

Doi:10.56108/ujte.1205353

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam hukukunda geniş bir yelpazeye sahip olan nikâh akdi, aile kurumunun temel taşlarının oturtulması için nasıl bir yol izleneceğini belirlemesi ve bu yolda bizlere ışık tutan bilgileri sağlaması açısından önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda âlimler, bu konuda bizlere ışık tutan bilgileri aktarmak için eserler kaleme almışlardır. Bunlar arasında Hanefi mezhebinde, mütûn-i erbaa diye bilinen temel eserler arasında Nesefi’nin Kenzu’l-Dekâik adlı eseri yer almaktadır. Biz de bu makalemizde Zeylaî’nin, Kenzu’l-Dekâik adlı esere yazdığı Tebyînu’l-Hakâik şerhinde nikâh bölümünün hükümlerini temellendirmesinin fıkhî tahlilini yapmaya çalışacağız. Yazar, nikâh bölümünün hükümlerini açıklarken ayet ve hadislerden deliller sunmakta ayrıca Şafiî, Malikî ve Zâhirî mezheplerine de cevaplar vermektedir. Zeylaî, metot olarak önce kendi mezhebinin görüşlerine yer verir daha sonra varsa gerek mezhep içinde gerek mezhep dışında farklı görüşte bulunan müçtehitlerin görüşlerine ve delillerine de yer verir. En sonda da şerhini yapmış olduğu Kenzü’d-Dekâʾik’te bulunan hükümleri âyet ve hadislerle veya âyet ve hadislere dayanarak akli çıkarımlarla temellendirir. Bu yazımızda nikâh akdi, muharremât, veli, denklik ve kölenin nikâhı konularını ele aldık. İncelediğimiz bu bölümden hareketle Zeylaî\`nin bu şerhi yazmaktaki amacının Nesefi metnindeki mevcut mesele ve hükümlere hukuki deliller getirmek olduğunu görmekteyiz. Ancak Zeylaî, yer yer de Nesefî metninde olmayan hükümleri bazen tamamlama niteliğinde ilaveler yapmaktadır. Zeylaî, bu şerhi kaleme alırken yeni içtihatlar yapmamakta, bilakis mezhep içerisinde tercih edilmiş görüşleri, âyet, hadis ve icmâ gibi şer‘i delilleri kullanarak izah etmektedir. Bazen de hükümleri lügat açısından inceleyip diğer mezhep imamlarının görüşlerine cevap verip kendi mezhebi olan Hanefi mezhebinin görüşünün isabetli olduğunu ortaya koymaya çalışmaktadır. Eserin bu özelliklerini dikkate aldığımızda, Zeylaî’nin mezhep içerisinde ki konumunun müçtehit seviyesinde olmadığını, mukallit derecesinde olduğunu söyleyebiliriz.
Keywords : Nikâh, Muharremât, Denklik, Zeylaî, Tebyînul Hakâik, Nikâh, Muharremât, Denklik, Zeylaî, Tebyînul Hakâik