BİR OSMANLI ARŞİV BELGESİ: EREĞLİ KÖMÜR MADENLERİ HAKKINDA MÜTALAA

Authors : Cumali Bozpinar

Pages : 119-126

View : 98 | Download : 79

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Osmanlı döneminde bugün Zonguldak olarak adlandırılan yörede taş kömürünün bulunuş tarihi üzerine, konuya ilişkin literatürde gittikçe genişleyen bir tartışma bulunmaktadır. Bu bağlamda konuyla ilgili en ciddi ve kapsamlı çalışmanın Nihat Yasa\\\'nın yakın zamanda yayımlanan Osmanlı Arşiv Belgelerinde Zonguldak\\\'ta Maden Kömürü’nün Bulunuşu (1841) başlıklı kitabı olduğu söylenebilir. Nihat Yasa\\\'nın kitabının yayımlanmasından önceki dönemde Zonguldak bölgesinde kömürün ilk kez kim tarafından ve ne zaman keşfedildiğine ilişkin kesin bilgiler içeren bir belgeye rastlanmamıştır. Bugün için gelinen noktada yörede II. Mahmud Dönemi’nde (1808-1839) taş kömürünün keşfedildiği ve Abdülmecid Dönemi’nde (1839-1861) maden üretimine başlanıldığı ifadelerine yer verilen Osmanlı arşivindeki 25 Ocak 1904 tarihli belge, söz konusu tartışma bağlamında önemini korumaktadır. Belgenin, Osmanlı Devleti’nde faaliyet gösteren önde gelen perakendecilerden Orosdi-Back firması açısından da tarihi bir öneme sahip olduğu anlaşılmaktadır. Belgede, ilgili şirketin inceleme yapmak üzere bölgeye uzman gönderdiği ve madeni işletmeye çalıştığı belirtilmektedir. Bununla birlikte, bu verilerin literatürdeki hiçbir araştırma çalışmasında bulunmadığı görülmektedir. Zonguldak yöresinde Osmanlı döneminde taş kömürünün bulunma ve maden üretimine başlanılma tarihlerine yer verilen belge, esasında bir bilirkişi raporu mahiyetindedir. Bu çalışmamızda toplam 4 varaktan oluşan söz konusu belgenin günümüz Türkçesiyle Latin harfleriyle transkripsiyonunu başta konu üzerine araştırma yapanlara bir kolaylık olmak üzere okuyucuların istifadesine sunuyoruz.
Keywords : Osmanlı, Tarih, Arşiv, Kömür, Zonguldak