Mustafa Kutlu'nun Sır İsimli Öyküsünün Göstergebilim Yöntemi ile İncelenmesi

Authors : Ali PULAT, Muhammet Ali BULUT

Pages : 68-85

View : 21 | Download : 14

Publication Date : 2019-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz                 Yazınsal metinlerin çözümlemesinde geçmişten günümüze farklı eleştiri yöntemleri kullanılmıştır. Her bir çözümleme yönteminin kendine has özellikleri vardır. Bazı çözümleme yöntemleri yazarı merkez alır, bazıları ise eser merkezlidir. Yazınsal metinlerin çözümlenmesinde uygulanan eser merkezli yöntemlerden biri de göstergebilimdir. Göstergebilim edebiyat çevrelerinde 1960’lardan sonra yaygınlaşmaya başlar. A.J. Greimas, Charles S. Peirce, F. De Saussure ve V. Propp göstergebilimin öncülerinden sayılır. Çalışmamızda A.J. Greimas’ın modeli kullanılmıştır.  Göstergebilim, sadece edebiyatta değil, toplumbilim, ruhbilim gibi pek çok alanlarda da karşımıza çıkar.  Göstergebilim, çözümleme yöntemi olarak metni esas alır, metin dışındaki unsurları çözümlemeye dahil etmez.                Bu çalışmada Mustafa Kutlu’nun Sır adlı öyküsünü göstergebilimsel yöntemi uygulayarak çözümleye çalıştık. Öykü, göstergebilimsel yöntemle,  yüzeysel yüzeyden başlayarak derin yüzeye doğru iki bölümde irdelenmiştir. Öykü, yüzeysel düzeyin ilk bölümü olan anlatı düzeyinde üç kesite ayrılmıştır. Her kesitin eyleyenleri-oyuncuları saptanarak, oyuncuların birbiriyle ilişkileri çözümlenip tablo halinde sunulmuştur. Yüzeysel düzeyin ikinci bölümü olan söylem düzeyinde oyuncuların betisel özellikleri ve izleksel rolleri incelenmiştir. Çözümlemenin ikinci ve son düzeyi olan derin yüzeyde,  öykünün temelini oluşturan karşıtlıklar üzerinde durulmuştur. Derin yüzeyden elde edilen çıkarımlara göre, kendi yaşam ilkelerine bağlı olan insanların huzurlu bir yaşam sürdüğü, yaşam ilkelerinden her ne amaçla olursa olsun taviz verenlerin çatışma yaşayıp huzursuz oldukları görülmüştür. Ayrıca öyküde insanlara verilmek istenen görevin, kişinin yaşam tarzı, bilgisi ve kültürüyle denk olmasının vurgulandığı anlaşılmıştır. Aksi durumda ise çatışmaların yaşandığı gösterilmiştir. Öyküdeki çatışmalar göstergebilimsel dörtgenle de tespit edilmiştir.
Keywords : Göstergebilim, öykü, Sır