MU’TEZİLE’NİN İSLAM SİYASET ANLAYIŞI: “EL-EMRU Bİ’L-MA’RÛF VE’NEHYU ANİ’L-MÛNKER”

Authors : Bayram ÇINAR

Pages : 95-109

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber’in vefatının ardından Müslümanlar arasında ortaya çıkan sorunlardan biri de dini buyrukların hayata geçirilmesi konusunda bir yaptırım gücünden bahsedilip edilemeyeceği konusunda olmuştur. Bir yaptırımdan bahsedilebilirse, bu yaptırımın kime ait olduğu ve nasıl sağlanacağı sorunudur. Hz. Peygamber sonrası dönemde yapılan çözüm önerilerinden biri; bir iş bölümü şeklinde kendini dışa vurmuş, iktidar ise bu iş bölümünün en tepesindeki icra makamı olarak görev üstlenmiştir. İslam siyaset teorisinin kurucu ilkelerinden biri olan “el-emru bi’l-ma’rûf ve’nehyu ani’l-mûnker” bu süreçte önemli bir görev üstlenmiştir. Farklı ekoller arasında farklı pratiklere rastlansa bile bu ilkenin “vacip” oluşu konusuna ihtilaf yoktur. İlkenin sosyal ve politik alana uyarlama pratikleri Müslüman toplumda nasıl etkiler yaptığını, hangi tartışmaları sonuç verdiğini tespit etmeye çalıştık. İslam politik teorisinde dini bir ilkenin devlete bırakılmış olması, devlet başkanına dini alanı belirleme imkânı sağlamıştır. Bu durum iktidar ulema çekişmesini sonuç veren süreçlerin yaşanmasının önemli nedenlerinden biri olmuştur. Bu çalışmada “el-emru bi’l-ma’rûf ve’nehyu ani’l-mûnker” ilkesine dini anlayışlarında önemli bir sorumluluk veren Mu’tezilî ekolün, bu siyasi ilkeye ilişkin yaklaşımları ele alınacaktır. Bunu yaparken de akımın teoloji çevrelerinde çok iyi bilinen isimi Kâdî Abdulcabbar’ın metinleri üzerinden bir değerlendirme yaptık. Anahtar kelimeler: Kelam, Mu’tezile, siyaset, ma’rûf, mûnker,
Keywords : Kelam, Mutezile, siyaset, marûf, mûnker